Aktualności

Czy jest wykroczeniem bicie kościelnych dzwonów przywołujących wiernych na Mszę Świętą?

Przedmiotem ochrony z art. 51 § 1 Kodeksu wykroczeń są m.in. prawo do niezakłóconego spokoju i porządku publicznego. Korzystanie z powyższych praw nie powinno być zaburzone przez jakiekolwiek zachowania, które wykraczają poza powszechnie przyjęte w społeczeństwie normy postępowania. Zakłócenie spokoju stanowi naruszenie ustalonego porządku lub wywołanie zamieszania czy niepokoju. Ponadto oznacza zaburzenie psychicznej równowagi u innych osób, stać się tak może poprzez wywołanie uczucia zdenerwowania bądź lęku[1].

Przepis art. 51 § 1 KW stanowi: „Kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny”.

Należy zauważyć, że ściganie sprawcy wykroczenia, następuje z urzędu lub na wniosek pokrzywdzonego. Wskazać należy, że ściganie sprawców czynów z art. 51 KW nie jest uzależnione od wniosku osób pokrzywdzonych lub ustalenia czy występują jakiekolwiek osoby pokrzywdzone działaniem opisanym w wymienionym przepisie. Organy uprawnione do prowadzenia czynności wyjaśniających i występowania w roli oskarżyciela publicznego, a także prowadzenia postępowania mandatowego, podejmują w tym zakresie działania z urzędu, co oczywiście nie wyklucza podjęcia tych czynności na podstawie zawiadomienia złożonego przez pokrzywdzonego lub inną osobę.

W zakresie omawianej porady prawnej należy przywołać w odniesieniu do art. 51 KW pojęcie hałasu. S. Krajnik wskazuje, że „hałas to dźwięk mający duże natężenie, którego odbiór jest uciążliwy, a nawet szkodliwy dla zdrowia – nie tylko ucha środkowego i zmysłu słuchu, ale także układu nerwowego, psychiki ludzkiej i organów wewnętrznych”[2]. Zakres dopuszczalnych norm poziomu hałasów w środowisku został uregulowany przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U.2014.112). Zgodnie z tym rozporządzeniem określone zostały wartości graniczne dopuszczalnego poziomu hałasu, zróżnicowane w zależności od pory oraz rodzaju terenu. Wartości te mieszczą się w przedziale 40-70 dB. Dla pory dnia wartości wynosi 55 dB.

W kontekście tematu porady prawnej tj. bicia dzwonów kościelnych zastosowanie ma przepis art. 156 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2021.1973). Ustęp 1 powyższej Ustawy stanowi, że zabrania się używania instalacji lub urządzeń nagłaśniających na publicznie dostępnych terenach miast, terenach zabudowanych oraz na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Odstępstwo od powyższego przepisu określa art. 156 ust. 2 ww. Ustawy, zgodnie z którym przepisu ust. 1 nie stosuje się do okazjonalnych uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym, imprez sportowych, handlowych, rozrywkowych i innych lokalnych zgromadzeń, a także podawania do publicznej wiadomości informacji i komunikatów służących bezpieczeństwu publicznemu.

Sprawa przekroczenia dopuszczalnej normy poziomu hałasu była przedmiotem sporu przed Sądem Najwyższym.

17 stycznia 2017 r. do Sądu Rejonowego wpłynął, sporządzony przez funkcjonariusza Policji, wniosek o ukaranie proboszcza parafii rzymskokatolickiej w za to, że w okresie od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia 8 stycznia 2017 r., poprzez uruchamianie dzwonów kościoła, których natężenie dźwięku przekracza dopuszczalne normy hałasu w porze dziennej, zakłócił spokój.

Z opisu przypisanego czynu zawartego w zaskarżonym wyroku wynika, że proboszcz Rzymsko – Katolickiej Parafii miał się dopuścić przewidzianego w art. 51 § 1 Kodeksu wykroczeń wybryku poprzez „uruchamianie dzwonów kościoła, których natężenie dźwięku przekracza dopuszczalne normy hałasu w porze dziennej, co zakłóciło spokój osoby mieszkającej na terenie parafii”.

Zgodnie z informacjami Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska z dnia 28 listopada 2016 r. kościelne dzwony w parafii są sterowane elektronicznie i w dni powszechne używany jest jeden dzwon o godz.: 7.30, 12.00, 18.00, a w niedziele i święta używane są trzy dzwony o godz.: 6.30, 8.00, 9.30, 11.00, 16.00 (bez lipca i sierpnia) oraz 16.30. Pokrzywdzony zeznał, że „głośne bicie dzwonów tego kościoła w godzinach wczesno – porannych oraz dziennych, tj. od 6:00 do 18:00 zakłócają mu spokój dzienny i powoduje, że nie potrafi spać w ciągu dnia i normalnie funkcjonować”. Z przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska pomiar emisji hałasu wynika również, że z terenu kościoła, w którym proboszczem jest obwiniony, przekroczenie dopuszczalnego poziomu dźwięku tj. wartości 55 dB dla pory dnia o 9,1 dB w punkcie pomiarowym nr 1 oraz 9,2 dB w punkcie pomiarowym nr 2.

Równocześnie z informacji dzielnicowego Komendy Miejskiej Policji wynika, że dzielnicowi rejonu lokalizacji kościoła, w którym proboszczem jest obwiniony nie otrzymywali w przeszłości zgłoszeń lub sygnałów „mieszkańców dzielnic, aby dzwoniące dzwony kościoła były problemem i zakłócały spokój mieszkańców”. Sam obwiniony nie przyznał się do zarzucanego mu czynu i wyjaśnił przy tym, że „zmniejszył czas bicia dzwonu z 2 minut do 1 minuty i zaprogramowany został jeden z trzech dzwonów po uzyskaniu informacji o przekroczeniu normy hałasu tych trzech dzwonów”, a także, iż „odkąd istnieje kościół dzwony biły i bić będą, jest to od zawsze traktowane, jako prawo zwyczajowe”.

Sąd Rejonowy wydał 26 stycznia 2017 r. wyrok nakazowy, w którym uznał obwinionego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i wymierzył mu karę grzywny w wysokości 200 zł. Proboszcz parafii nie wniósł sprzeciwu, więc wyrok uprawomocnił się 16 lutego 2017 r. W dniu 20 listopada 2017 r.  Prokurator Generalny wniósł kasację na korzyść proboszcza do Sądu Najwyższego o uchylenie zaskarżonego wyroku nakazowego i uniewinnienie obwinionego. Sąd Najwyższy uznał, że zaskarżony wyrok został wydany z rażącym naruszeniem wskazanych w zarzucie kasacji przepisów tak prawa materialnego, jak i procesowego: uchylił wyrok i uniewinnił Proboszcza od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Wszystkie te okoliczności, kreujące przedmiotową stronę ocenianego zachowania obwinionego świadczą o tym, że nie może być ono uznane za wykroczenie z art. 51 § 1 KW, bowiem nie wypełnia wszystkich znamion typu tego wykroczenia. W świetle wymogów tej regulacji nie może być uznane za czyn zabroniony i bezprawny. Przede wszystkim, dlatego, iż znamieniem typu wykroczenia z art. 51 § 1 KW jest wybryk, a więc zachowanie rażąco odbiegające od przyjętego w danym miejscu, czasie i okolicznościach. Tymczasem w rozpatrywanym przypadku z tak rozumianym wybrykiem ewidentnie nie mamy do czynienia. To zachowanie, ze względu na zwyczajowe normy ludzkiego współżycia nie tylko, że nie wywoływało powszechnie negatywnych ocen społecznych, ale i z pewnością nie było jaskrawo sprzeczne z powszechnie akceptowanymi normami zachowania.

Wskazać należy, że zwyczaj (a niewątpliwie z nim mamy do czynienia, skoro bicie kościelnych dzwonów przywołujących wiernych na Mszę Świętą jest w Polsce od wieków przyjętym zachowaniem) może wyłączać bezprawność zachowań wypełniających znamiona czynów zabronionych stypizowanych, jako wykroczenia (A. Gubiński w: T. Grzegorczyk, A. Gubiński, Prawo wykroczeń, 1996, s. 111-113; O. Sitarz, Materialne prawo wykroczeń, 2015, s. 92; P. Daniluk, op. cit., s. 15).

Źródło:

1.      Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U.2021.2008).

2.      Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2018 r. sygn. akt IV KK 475/17.

Stan prawny z dnia 16.02.2022 r.

Maciej Lis

Biuro Sieci Pomocy Prawnej

i Poradnictwa Obywatelskiego

w Toruniu przy Centrum

Ochrony Praw Chrześcijan

PRZYPISY

1. P. Petasz, Charakterystyka znamion strony przedmiotowej i podmiotowej wykroczenia z art. 51 § 1 k.w. z 1971 r. Glosa do wyroku SN z dnia 30 stycznia 2018 r., IV KK 475/17, GSP-Prz.Orz. 2018, nr 2, s. 93-102. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 1
2. S. Krajnik [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. J. Lachowski, Warszawa 2021, art. 51. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 2