Aktualności

Zgodnie z obowiązującymi przepisami w Polsce prawo bezwzględnie nakazuje dokonanie godnego pochówku każdego człowieka, w tym także dziecka utraconego przed narodzeniem. Prawo do pochówku dziecka nienarodzonego jest niezależne od tego, na jakim etapie ciąży dziecko zmarło. Taki stan rzeczy wynika z § 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi, w myśl, którego „za zwłoki uważa się ciała osób zmarłych i dzieci martwo urodzonych, bez względu na czas trwania ciąży”. Oznacza to, iż procedura i standardy postępowania z ciałami dzieci martwo urodzonych winny być takie same jak z ciałami innych zmarłych osób.

W sytuacji rezygnacji z możliwości odebrania ciała zmarłego dziecka a tym samym z przeprowadzenia pogrzebu przez osoby uprawnione, polskie prawo pozwala, by zmarłe dziecko zostało pochowane przez osoby, które z własnej woli zobowiążą się do zorganizowania pogrzebu [1] . Jeżeli rodzice zrezygnują z prawa do pochówku i nikt inny nie podejmie się organizacji pogrzebu, prawo do złożenia wniosku o wydanie zwłok do celów naukowych mają publiczne uczelnie prowadzące działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych. Jeżeli ciało nie zostaje przekazane na cele naukowe, to zgodnie z art. 10 ust. 3. ustawy o chowaniu zmarłych obowiązek pochowania zwłok spoczywa – podobnie jak w przypadku osób bezdomnych – na gminie, na terenie, której nastąpił zgon. Obecnie obowiązujące przepisy zapewniają realizację podstawowego prawa każdej osoby do bycia pochowaną.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa [2] , jeśli jest możliwe ustalenie płci dziecka bez konieczności wykonania badań genetycznych, szpital ma obowiązek przekazać do USC kartę martwego urodzenia. Później rodzice mogą dokonać rejestracji, w wyniku, której otrzymają akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe. Warto jednak pamiętać, że zgodnie z art. 11 ust. 5a ustawy o chowaniu zmarłych nie jest to konieczne, aby przeprowadzić pogrzeb dziecka utraconego przed narodzeniem.

W przypadku dziecka martwo urodzonego, bez względu na czas trwania ciąży, dla którego, na wniosek osoby uprawnionej do pochowania, o której mowa w art. 10 ust. 1, sporządzono kartę zgonu, w celu pochowania zwłok nie jest wymagana adnotacja urzędu stanu cywilnego o zarejestrowaniu zgonu [3] .

Rodzice chcący dokonać pochówku bez rejestracji dziecka w USC powinni złożyć w szpitalu wniosek o wydanie karty zgonu dziecka do celów pochówku, do czego mają prawo na podstawie art. 11 ust. 5a ustawy o chowaniu zmarłych. Uzyskanie karty zgonu dziecka jest jedynym, ale niezbędnym dokumentem potrzebnym, aby przeprowadzić pochówek dziecka.

Zgłoszenie martwego urodzenia dziecka w USC pozwala rodzicom na oficjalne nadanie zmarłemu imienia i nazwiska, uzyskanie aktu urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, a także, w dalszej kolejności, na pobranie zasiłku pogrzebowego – dla rodziców jest on wypłacany w zryczałtowanej kwocie 4000 zł.

Należy pamiętać, że rejestracja urodzenia martwego dziecka w USC jest możliwa wyłącznie, gdy znana jest płeć dziecka. Jeżeli do śmierci dziecka doszło na wczesnym etapie ciąży, płeć można określić przez badania genetyczne. Badania te wykonywane są na wniosek i koszt rodziców, jednak wydatek ten uznaje się później za część kosztów pogrzebu, co oznacza, że w świetle prawa jest refundowany w ramach zasiłku pogrzebowego.

Rodzice, którzy zdecydują się na wykonanie badań genetycznych, muszą poinformować o tym szpital. Po uzyskaniu wyniku szpital przesyła do USC kartę martwego dziecka.

Następnie rodzice dokonują rejestracji dziecka w USC i otrzymują akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe. Po dopełnieniu powyższych formalności organizacja pogrzebu przebiega tak samo jak w przypadku osoby zmarłej po urodzeniu. Dziecko można pochować pod urzędowo potwierdzonym imieniem i nazwiskiem, a dzięki nadaniu przez USC numeru PESEL rodzice mogą wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o zasiłek pogrzebowy.

Źródło:

1.      Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483).

2.      Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. (Dz.U.2020.1947).

3.      Ustawa z 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego. (Dz.U.2021.709).

4.      Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi. (Dz.U.2021.1910).

5.      Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2021 r. w sprawie wzorów karty urodzenia i karty martwego urodzenia. (Dz.U. 2021 poz. 1421).

 

Stan prawny z dnia 23.12.2021 r.

Maciej Lis

Biuro Sieci Pomocy Prawnej
i Poradnictwa Obywatelskiego
w Toruniu przy Centrum
Ochrony Praw Chrześcijan

PRZYPISY

1. Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 1
2. Art. 54 ust. 3 ustawy z 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 2064 ze zm.) oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2021 r. w sprawie wzorów karty urodzenia i karty martwego urodzenia (Dz. U. poz. 1421). Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 2
3. Art. 11 ust. 5a ustawy cmentarzach i chowaniu zmarłych. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 3