Aktualności

Czy zmniejszenie liczby godzin nauczania religii w szkole jest zgodne z polskim prawem?

Wymiar nauczania lekcji religii może być zmniejszony jedynie za zgodą biskupa diecezjalnego Kościoła Katolickiego albo władz zwierzchnich pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych. Mniejsza ilość osób w grupie nie może wpływać na wymiar godzin nauki religii w przedszkolach i szkołach.

Zajęcia z religii organizowane są w przedszkolach i szkołach na zasadach i warunkach określonych w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej z dnia 24 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Stosownie do treści tego rozporządzenia:

a)      w publicznych przedszkolach organizuje się, w ramach planu zajęć przedszkolnych, naukę religii na życzenie rodziców (opiekunów prawnych). W publicznych szkołach podstawowych, gimnazjach i ponadgimnazjalnych organizuje się w ramach planu zajęć szkolnych naukę religii i etyki (§ 1 ust. 1);

b)      przedszkole i szkoła mają obowiązek zorganizowania lekcji religii dla grupy nie mniejszej niż siedmiu uczniów danej klasy lub oddziału (wychowanków grupy przedszkolnej). Dla mniejszej liczby uczniów w klasie lub oddziale (wychowanków w grupie) lekcje religii w przedszkolu lub szkole powinny być organizowane w grupie międzyoddziałowej lub międzyklasowej (§ 2 ust. 1);

c)      nauczanie religii odbywa się na podstawie programów opracowanych i zatwierdzonych przez właściwe władze kościołów i innych związków wyznaniowych i przedstawionych ministrowi edukacji narodowej do wiadomości. Te same zasady stosuje się wobec podręczników do nauczania religii (§ 4);

d)      nauka religii w przedszkolach i szkołach publicznych wszystkich typów odbywa się w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych (właściwych dla danego poziomu nauczania) lub dwóch godzin lekcyjnych tygodniowo. (§ 8 ust. 1).

Sprawa zmniejszenia liczby godzin nauczania religii w szkole była przedmiotem sporu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Stan faktyczny tego sporu przedstawia się następująco. Kościół zwrócił się do Naczelnika Wydziału Edukacji Urzędu Miasta o umożliwienie w kolejnym roku szkolnym kontynuowania nauczania religii i zwiększenie wymiaru zatrudnienia dla katechezy stosownie do ilości wymienionych grup. W piśmie wskazano, iż nauczanie będzie się odbywało w Międzyszkolnym Punkcie Katechetycznym w siedzibie Parafii. Z pisma wynikało, iż do dnia jego sporządzenia zgłosiły się dzieci, które będą uczestniczyły w lekcjach religii w następujących grupach: klasa 1-1 uczeń, klasa 2-1 uczeń, klasa 3-2 uczniów, klasa 4-2 uczniów, klasa 5-1 uczeń, klasa 6-2 uczniów, klasa 7-1 uczeń, gimnazjum klasa 2-1 uczeń, klasa 3-1 uczeń, szkoła ponadgimnazjalna klasa 1-1 uczeń. Zawnioskowano o przyznanie wymiaru zatrudnienia w wysokości 20 godzin dydaktycznych dla 10 oddziałów szkolnych.

W odpowiedzi, Naczelnik Wydziału Edukacji Urzędu Miasta wyraził zgodę na nauczanie religii w Międzyszkolnym Punkcie Katechetycznym w siedzibie Parafii i poinformował proboszcza tej parafii, że nauka religii w kolejnym roku szkolnym będzie się odbywać w wymiarze 2 godzin lekcyjnych tygodniowo dla każdego etapu edukacyjnego, łącznie 8 godzin.

Proboszcz Parafii zakwestionował pismo Naczelnika Wydziału Edukacji Urzędu Miasta podnosząc, iż przyznanie 8 godzin lekcyjnych oznacza, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii nauczaniem mają być objęte tylko 4 oddziały klasowe, co jest niezgodne z tym rozporządzeniem. W związku, z czym proboszcz zwrócił się o przyznanie katechezie stosownego wymiaru zatrudnienia, tj. 20 godzin dydaktycznych zgodnie ze zgłoszonymi 10 oddziałami klasowymi.

W kolejnym piśmie Naczelnik Wydziału Edukacji Urzędu Miasta podtrzymał wcześniejsze stanowisko.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach proboszcz Parafii wniósł o uchylenie wskazanej wyżej czynności i nakazanie przy ponownym rozpatrzeniu sprawy ustalenia godzin nauczania religii w zgodzie z przepisami prawa. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach stwierdził bezskuteczność czynności Prezydenta miasta (w imieniu, którego działał Naczelnik Wydziału Edukacji Urzędu Miasta). Prezydent miasta w następstwie wyroku wysunął skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, że skarga kasacyjna podlega oddaleniu, albowiem nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę wyłącznie nieważność postępowania, której przesłanki określone zostały w § 2 wymienionego przepisu.

Wobec niestwierdzenia przyczyn nieważności skargę kasacyjną należało rozpoznać w granicach przytoczonych w niej podstaw.

Autor skargi kasacyjnej zarzucił wyrokowi WSA w Gliwicach naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię, tj.: § 2 ust. 1, 2, 3 i § 8 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach poprzez uznanie, że nauka religii winna być organizowana z uwzględnieniem poziomów nauczania wyznaczonych przez klasy, a nie etapy edukacyjne, co w konsekwencji prowadzi do uznania, że dla każdej klasy lub oddziału, bez względu na liczbę uczniów, należy zorganizować naukę religii w wymiarze dwóch godzin tygodniowo w pozaszkolnym punkcie katechetycznym.

Zdaniem skarżącego kasacyjnie powyższe rozumowanie nie jest uzasadnione, bowiem z § 2 ww. rozporządzenia wynika, że w przypadku, gdy w danej klasie występuje liczba uczniów mniejsza niż 7, to naukę religii można zorganizować w grupie międzyklasowej.

Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił argumentów zawartych w skardze kasacyjnej.

Mniejsza ilość osób w grupie nie może, więc wpływać na wymiar godzin nauki religii w przedszkolach i szkołach. Trafnie, więc uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, że czynność Prezydenta w przedmiocie ustalenia wymiaru godzin lekcji religii w odniesieniu do etapów edukacyjnych, a nie klas, została dokonana z naruszeniem przepisu § 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.

Źródło:

1.      Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483).

2.      Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. (Dz.U.2022.329).

3.      Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych. (Dz.U.2020.983).

Stan prawny z dnia 23.12.2021 r.

Maciej Lis

Biuro Sieci Pomocy Prawnej

i Poradnictwa Obywatelskiego

w Toruniu przy Centrum

Ochrony Praw Chrześcijan