Aktualności

Czym jest przemoc lub groźba bezprawna wobec osoby wierzącej?

 

Wolność sumienia i wyznania jest jedną z fundamentalnych zasad współczesnych, demokratycznych społeczeństw, zakorzenioną w aktach krajowego i międzynarodowego porządku prawnego.

Przestępstwo dyskryminacji na tle religijnym, o którym mowa w art. 119 § l kodeksu karnego, jest jednym z najcięższych przestępstw umieszczonym w rozdziale „Przestępstwa przeciwko ludzkości”. Przepis ten penalizuje zachowanie polegające na stosowaniu przemocy lub groźby bezprawnej wobec osób między innymi ze względu na ich poglądy religijne.

Penalizacja zachowań mających postać prześladowania w postaci przemocy lub groźby bezprawnej spowodowanych dyskryminacją z wymienionych w przepisie powodów ma związek z Międzynarodową Konwencją z 7.3.1966 r. w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, ratyfikowaną przez Polskę w 1968 r.[1]

Artykuł 5 tej Konwencji określa szczegółowo zobowiązania państw, które ją przyjęły, stanowiąc, że „zgodnie z podstawowymi obowiązkami określonymi w art. 2 niniejszej konwencji Państwa Strony Konwencji zobowiązują się wydać zakaz dyskryminacji rasowej we wszelkich jej formach i wyeliminować ją oraz zagwarantować wszystkim bez różnicy rasy, koloru skóry, pochodzenia narodowego bądź etnicznego równość wobec prawa, a zwłaszcza korzystanie z następujących praw: (…) (b) prawa do osobistego bezpieczeństwa i do ochrony przez państwo przed przemocą lub naruszeniem nietykalności cielesnej bądź przez urzędników państwowych, bądź przez jakąkolwiek jednostkę, grupę lub instytucję”.

Przemoc oznacza przymus fizyczny zarówno skierowany bezpośrednio na osobę, jak i poprzez rzecz. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu stwierdził, że chociaż motywem sprawcy tego występku ma być posiadanie przez przedmiot czynności wykonawczej którejś z wymienionych cech, to cel przemocy lub groźby może być różny, np. zastraszanie, podporządkowanie lub zmuszanie, eliminacja z danej dziedziny życia publicznego, ograniczenie w korzystaniu z praw i wolności, eliminacja konkurencji[2].

Pojęcie groźby bezprawnej zdefiniowane zostało w art. 115 § 12 k.k. W definicji tej pojawiają się trzy współtworzące pełny jej zakres elementy, a mianowicie: a) groźba, o której mowa w art. 190 k.k., czyli tzw. groźba karalna, b) groźba spowodowania postępowania karnego, c) groźba rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub osoby dla niego najbliższej. Należy zauważyć, że skoro powodem stosowania groźby jest przynależność narodowa, etniczna, rasowa, polityczna, wyznaniowa lub bezwyznaniowość, to postać, w jakiej może się ona przejawiać, jest przede wszystkim groźba karalna, a więc groźba popełnienia przestępstwa na szkodę adresata (adresatów) groźby lub osób dla niego (dla nich) najbliższych, jeśli wzbudza w zagrożonym obawę, że będzie spełniona[3].

W sytuacji, gdy pozyskamy wiedzę o przestępstwie to zawiadamiamy o nim Policję lub Prokuraturę. Jeżeli przestępstwo dzieje się w czasie rzeczywistym wówczas można podjąć działania mające na celu niezwłoczne pojawienie się odpowiednich służb państwowych. Jeżeli przestępstwo zostało już popełnione, a my uzyskaliśmy na jego temat wiedzę, wówczas należy złożyć w odpowiednim organie zawiadomienie o jego popełnieniu. Tego rodzaju zawiadomienie można złożyć telefonicznie, ustnie lub pisemnie najbliższemu funkcjonariuszowi lub w najbliższej jednostce policji.

Źródło:

1.      Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, otwarta do podpisu w Nowym Jorku dnia 7 marca 1966 r. – Dz.U. 1969 nr 25 poz. 187.

2.      Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. – Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553.

3.      Wyrok z 5.07.2018 r., II AKa 200/18, LEX nr 2532132.

Stan prawny z dnia 20.02.2023 r.

Agata Skibińska-Lis

Biuro Sieci Pomocy Prawnej

i Poradnictwa Obywatelskiego

w Toruniu przy Centrum

Ochrony Praw Chrześcijan

PRZYPISY

1. Flemming, Wojciechowska [w:] Wąsek, Zawłocki I, s. 27; por. szerzej art. 115 § 3, art. 197. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 1
2. Wyrok z 5.07.2018 r., II AKa 200/18, LEX nr 2532132 Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 2
3. Nazar-Gutowska Katarzyna, Groźba bezprawna w polskim prawie karnym. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 3