Aktualności

Krajowe Duszpasterstwo OHP zostanie zlikwidowane

Krajowe Duszpasterstwo OHP zostanie zlikwidowane
Photo by Duncan Sanchez on Unsplash
29 lutego 2024 r.

Krajowe Duszpasterstwo OHP zostanie zlikwidowane

Nowy komendant główny Ochotniczych Hufców Pracy podjął decyzję o likwidacji krajowego duszpasterstwa OHP – informuje Laboratorium Wolności Religijnej, zajmujące się badaniem przypadków naruszania wolności sumienia i wyznania.

Laboratorium Wolności Religijnej podało, że krajowy duszpasterz, ks. prał. Jarosław Sroka, został zwolniony z dniem 31 stycznia 2024 r. „Choć obecność kapelanów przy OHP nie posiada wprost umocowania ustawowego jak ma to miejsce w przypadku kapelanów szpitalnych, wojskowych czy więziennych, usunięcie ich z posługi może stanowić bezpośrednie naruszenie standardu wolności religijnej wynikającego z konstytucji i umów międzynarodowych” – czytamy w analizie LWR.

Ks. Sroka pełnił funkcję krajowego duszpasterza OHP od 2006 r. po powołaniu go na 336. zebraniu plenarnym Konferencji Episkopatu Polski w Poznaniu. Z Ochotniczymi Hufcami Pracy związany działalnością duszpasterską od VI Światowych Dni Młodzieży, które odbyły się w Częstochowie w sierpniu 1991 r. Od 1997 r. kierował Biurem Duszpasterstwa Krajowego OHP.

Pierwszym krajowym duszpasterzem OHP był bp Antoni Długosz.

Zasada bezstronności władz publicznych

Ustęp 2 art. 25 Konstytucji RP stanowi fundamentalną normę prawną, ustanawiającą zasadę bezstronności władz publicznych w sprawach religijnych, światopoglądowych i filozoficznych. Zasada ta oznacza zakaz ingerencji władz publicznych w sferę życia społecznego ukształtowaną przez wyznawane przez obywateli religie, przyjęte poglądy filozoficzne i światopoglądowe. Konsekwencją tej zasady jest obowiązek władz publicznych do zapewnienia obywatelom swobodnej ekspresji swoich przekonań w przestrzeni publicznej.

Za sprzeczne z zasadą bezstronności należy uznać wszelkie działania władz publicznych, zarówno na etapie stanowienia prawa, jak i jego stosowania, które opierają się na kryterium stosunku obywateli do religii, światopoglądu czy filozofii. Konstytucyjna zasada bezstronności władz publicznych oznacza, że państwo nie powinno angażować się w promowanie ani religii, ani postawy laickiej. Zakłada tym samym, że władze publiczne nie powinny ani uszczuplać, ani rozszerzać zakresu obecności religii czy ideologii laickiej w państwie.

Duszpasterstwo OHP działało w Polsce nieprzerwanie od 33 lat. Jego funkcjonowanie nigdy nie zostało prawnie zakwestionowane w kontekście potencjalnego naruszania wolności religijnej. Warto w tym kontekście podkreślić także, iż zwolnieni ze stosunku pracy kapelanowi zaproponowali dalszą posługę w drodze wolontariatu (zatem bez obciążeń finansowych dla budżetu państwa), co spotkało się z odmową komendanta OHP. Likwidację duszpasterstwa OHP można zatem interpretować jako działanie na rzecz laicyzacji, stanowiące naruszenie konstytucyjnej zasady bezstronności władz publicznych.

Prawo do korzystania z pomocy religijnej

Art. 53 ust. 2 Konstytucji RP stanowi, że „wolność religii obejmuje także (…) prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują”. Specyfika funkcjonowania OHP (często utrudniony dostęp do tradycyjnych form duszpasterstwa szkolnego) uzasadnia istnienie specjalnego duszpasterstwa w postaci kapelanii. Ponad 30-letnia tradycja obecności kapelanów w OHP świadczy o potrzebie i społecznej akceptacji tej instytucji. Instytucja kapelana posiada wielowiekową tradycję zarówno w Polsce, jak i innych krajach. Posiada także umocowanie w kluczowych traktatach międzynarodowych (m.in. w art. 2 przyjętej w Genewie w dniu 22 sierpnia 1864 roku Konwencji w sprawie polepszenia losu rannych wojskowych w armiach w polu będących wskazano: „Personel szpitali i ambulansów obejmujący intendenturę, służby zdrowia, administracji i transportu rannych jako też kapelanów korzystać będzie z dobrodziejstw neutralności, o ile będzie spełniał swe funkcje i póki będą ranni wymagający starania i pomocy”). Oczywiście bezsprzeczne umocowanie międzynarodowe. jak i na gruncie prawa polskiego posiadają kapelanie wojskowe, przyszpitalne czy więzienne, jednakże jeśli także w kontekście działalności Ochotniczych Hufców Pracy działa ona nieprzerwanie od 33 lat, świadczy to o konsensusie społecznym odnośnie do potrzeby ich funkcjonowania.

W Polsce obowiązuje model przyjaznego rozdziału państwa i kościoła, w którym instytucja kapelanów jest głęboko zakorzeniona w kulturze prawnej. Nagłe usunięcie kapelanów OHP bez odpowiedniego procesu legislacyjnego i debaty publicznej narusza ten model i stwarza niebezpieczny precedens. Ewentualna próba zmiany tak fundamentalnego elementu powinna mieć charakter ustrojowy, a nie być rezultatem jednoosobowej decyzji organu wykonawczego.

Zespół Laboratorium Wolności Religijnej stwierdza, że likwidacja Krajowego Duszpasterstwa OHP bez rzetelnej analizy prawnej i społecznej budzi poważne obawy o respektowanie wolności religijnej. Decyzja ta narusza konstytucyjne prawo do korzystania z pomocy religijnej i stwarza niebezpieczny precedens dyskryminacji osób wierzących. Należy dążyć do wypracowania rozwiązania uwzględniającego potrzeby i prawa wszystkich obywateli, niezależnie od ich światopoglądu.

Laboratorium Wolności Religijnej powstało w 2020 r. w ramach Fundacji Pro Futuro Theologiae, działającej przy Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jego głównym celem jest działalność na rzecz ochrony wolności sumienia i religii. Realizowana jest ona poprzez działania prewencyjne i profilaktyczne, a także różnego rodzaju inicjatywy edukacyjne służące przeciwdziałaniu naruszeniom wolności sumienia i religii oraz dyskryminacji chrześcijan ze względu na wyznawaną religię.

Laboratorium podejmuje aktywność związaną z monitorowaniem oraz reagowaniem na wszelkiego rodzaju przejawy dyskryminacji na tle przynależności wyznaniowej. W tym celu corocznie przygotowywany jest raport przedstawiający przypadki naruszenia prawa do wolności religijnej na terenie Polski. Jego opracowanie w oparciu o analizę zebranych danych, wraz z ukazaniem tendencji i zmian w stosunku do roku poprzedniego oraz w odniesieniu do skali zjawiska w wybranych krajach europejskich, odbywa się pod koniec każdego roku kalendarzowego.

Źródło: https://www.ekai.pl/krajowe-duszpasterstwo-ohp-zostanie-zlikwidowane/