Aktualności

KTO PONIESIE ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNĄ ZA ŚMIERĆ KOBIETY W NASTĘPSTWIE ABORCJI W POLSCE?

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2021 r. poz. 2345) przewiduje karalność za śmierć kobiety w następstwie aborcji Art.  154 k.k.  [Śmierć kobiety jako następstwo aborcji]

§ 1.  Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 1 lub 2 jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 3 lub w art. 153 jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Przepis art. 154 k.k. statuuje dwie odmiany przestępnych przerwań ciąży kwalifikowanych przez następstwo w postaci śmierci kobiety ciężarnej. Nieco łagodniejszą odmianę kwalifikowaną przewiduje art. 154 § 1 k.k., w którym śmierć kobiety jest związana
z przerwaniem ciąży lub pomocą kobiecie w tym – za jej zgodą lub nakłanianiem jej do tego, w okresie gdy płód nie osiągnął jeszcze zdolności do samodzielnego życia. Surowszą odmianę kwalifikowaną przewiduje natomiast art. 154 § 2 k.k., w którym śmierć kobiety jest związana z nagannymi zachowaniami łączącymi się z jej ciążą, podejmowanymi co prawda za zgodą kobiety ciężarnej, ale w okresie, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia albo gdy śmierć kobiety ciężarnej była związana z zachowaniami przemocowymi, wymuszonymi lub podstępnymi prowadzącymi do przerwania ciąży wbrew jej woli (i to bez względu na stan zaawansowania ciąży i stopień dojrzałości płodu/dziecka poczętego). Znamieniem kwalifikującym wszystkich przestępnych przerwań ciąży jest niezamierzona przez sprawcę śmierć kobiety ciężarnej, tj. następstwo w postaci jej zgonu. Przestępstwa z art. 154 k.k. są zatem przestępstwami materialnymi. Aby przypisać sprawcy którąś z kwalifikowanych odmian przestępnych przerwań ciąży, między zachowaniem sprawcy związanym z przerwaniem ciąży spenalizowanym w art. 152 lub 153 k.k.
a następstwem w postaci śmierci kobiety ciężarnej musi zachodzić związek przyczynowy
o istotnym znaczeniu dla następstwa w postaci zgonu. Zachowania związane z przerwaniem ciąży charakteryzują się umyślnością obejmującą także skutek w postaci spowodowania jej przerwania i nieumyślnością co do dalszego skutku, jakim jest następstwo w postaci śmierci kobiety ciężarnej wynikające z wcześniejszych działań zmierzających do przerwania ciąży. Sprawcy odpowiadającemu za przestępne przerwanie ciąży można przypisać pozostające z tym następstwo w postaci śmierci kobiety ciężarnej, gdy sprawca miał świadomość, że do takiego następstwa może dojść (nieumyślność świadoma), jednak nie powstrzymało go to od nagannych zachowań albo gdy nie brał takiej możliwości pod uwagę, choć powinien w danej, konkretnej sytuacji przewidywać taki tragiczny rozwój zdarzeń (nieumyślność nieświadoma). Należy podkreślić, że odpowiedzialność karna z art. 154 k.k. wchodzi w grę jednak tylko wtedy, gdy sprawca śmierci kobiety ciężarnej nie chciał i nie godził się na nią. Gdyby dopuszczając się przerwania ciąży lub doprowadzając kobietę do przerwania ciąży, przewidywał możliwość jej śmierci i godził się na tę ewentualność, odpowiadałby na podstawie znacznie surowszej kwalifikacji prawnej, bo za zabójstwo z art. 148 § 1 k.k. w zb. z art. 152 lub 153 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. (zob. A. Marek, Kodeks…, 2010, s. 383). Sprawcą odmian kwalifikowanych przestępnych przerwań ciąży może być każdy (przestępstwa powszechne). Przestępstwa z art. 154 k.k. należą do grupy najcięższych występków z uwagi na grożące kary pozbawienia wolności od roku do lat 10 (§ 1) i od lat 2 do 12 (§ 2). Gdyby sprawcą jednego z nich był lekarz, sąd powinien rozważyć możliwość orzeczenia wobec niego środka karnego z art. 39 pkt 2 k.k. w postaci zakazu wykonywania zawodu (zob. art. 41 § 1 k.k.) [V. Konarska-Wrzosek [w:] A. Lach, J. Lachowski, T. Oczkowski, I. Zgoliński, A. Ziółkowska, V. Konarska-Wrzosek, Kodeks karny. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2020, art. 154]. Przestępstwa określone w art. 154 § 1 i 2 k.k. ścigane są z urzędu.

Źródło:

1.      Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2021 r. poz. 2345).

2.      V. Konarska-Wrzosek [w:] A. Lach, J. Lachowski, T. Oczkowski, I. Zgoliński, A. Ziółkowska, V. Konarska-Wrzosek, Kodeks karny. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2020, art. 154.

3.      A. Zoll [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część I. Komentarz do art. 117-211a , red. W. Wróbel, Warszawa 2017, art. 154.

Stan prawny z dnia 5.01.2022 r.

adw. dr inż. Anna Żmijewska

Biuro Sieci Pomocy Prawnej
i Poradnictwa Obywatelskiego
w Toruniu przy Centrum
Ochrony Praw Chrześcijan