Kategorie bazy wiedzy

Akcja antychrześcijańska w Europie w maju 2022 r.

Akcja antychrześcijańska w Europie w maju 2022 r.

Włochy

1. 1 maja 2022 r. doniesiono o odnalezieniu przez florenckich karabinierów przedmiotów sakralnych skradzionych w kwietniu br. na terenie Toskanii przez sprawcę pochodzenia rumuńskiego [1] .

2. 8 maja 2022 r. wandale wdarli się do kościoła pw. Świętego Krzyża w Lomellinie. Uszkodzili system zapalania świec wotywnych i splądrowali gabinet proboszcza [2] .

3. 6 maja 2022 r. cmentarz kościoła San Rocco w Ruvo di Puglia został zdewastowany przez nieznanych sprawców. Na chodnikach rozlano olej napędowy, czyniąc je niezdatnymi do użytku [3] .

Austria

1. 6 maja 2022 r. zdewastowany został kościół ewangelicki w Vöcklabruck. Zniszczono oświetlenie przed budynkiem, rozrzucono książki i modlitewniki, uszkodzono mikrofony [4] .

2. 6 maja 2022 r. na ścianach kościoła parafialnego w Mautern pojawiły się nazistowskie symbole. Jeden z napisów ma treść F**k Jesus” [5] .

3. 16 maja 2022 r. umieszczono graffiti na Karlskirche w Wiedniu [6] .

4. 19 maja 2022 r. z kościoła w dzielnicy Sagen w Innsbrucku skradziono m. in. kielich mszalny. Sprawca został ujęty [7] .

5. 21 maja 2022 r. budynek Karlskirche w Wiedniu został oszpecony graffiti po raz czwarty w 2022 roku.  Do uszkodzeń kościoła dochodzi praktycznie codziennie [8] .

Belgia

1. 4 maja 2022 r. „Raport zatytułowany „Prześladowania mniejszości ze względu na przekonania lub religię” został przyjęty przez Parlament Europejski w Brukseli […]. Od tego czasu eksperci ds. praw człowieka nazywają go „otwarcie wrogim wobec religii”, ponieważ miejscami wskazuje na religię jako zagrożenie i siłę napędową kryzysów humanitarnych. Nie wspomniano [w nim] również o prześladowaniach chrześcijan na Bliskim Wschodzie i w Afryce, ale stwierdzono, że „zdrowie i prawa seksualne i reprodukcyjne (SRHR), w tym aborcja, są zakazane w imię religii”. Chociaż raport miał pewne pozytywne punkty, nie zawsze odnosił się do religii przychylnie” [9] .

2. 22 maja 2022 r. W latach 2019-2022 w Brukseli odnotowano 53 przypadki ataków wandali na chrześcijańskie budynki kościelne. W tym samym czasie i miejscu zdewastowany został 1 meczet [10] .

Francja

1. 3 maja 2022 r. „[…] po godzinie 22.00 w Saint-Laurent du Maroni (Gujana Francuska) ewangeliczny pastor Kalloe został zabity przez dwóch do trzech uzbrojonych mężczyzn, którzy zastrzelili go i innych mieszkańców dzielnicy Wampirów, gdzie 7 osób zostało rannych w wyniku wymiany ognia. Kilka godzin później kościół ewangelicki, w którym pracował pastor, został podpalony […]” [11] .

2. 8 maja 2022 r. zniszczono figurę Najświętszej Marii Panny w Bourisp, w Hautes-Pyrénées, wiosce liczącej 190 mieszkańców położonej w pobliżu Saint-Lary-Soulan [12] .

3. 12 maja 2022 r. nieznani sprawcy włamali się do kaplicy duszpasterstwa akademickiego w Pau i podpalili ją. Dokonano także kradzieży mienia [13] .

4. 19 maja 2022 r. pomocnik francuskiego klubu piłkarskiego „Paris Saint-Germain” Idrissa Gueye odmówił udziału w akcji przeciwko homofobii. Jest on wyznawcą islamu i odmówił wejścia na boisko w koszulce z symboliką LGBT. Przedstawiciele Rady Etyki Francuskiej Federacji Piłkarskiej domagają się ukarania zawodnika [14] .

5. 31 maja 2022 r. w Marsylii chrześcijanin Alban Gervaise [15] zmarł od ran zadanych mu nożem przez muzułmanina, który podczas ataku wzywał Allacha.

„Jak zauważa [portal] Causeur, wydaje się, że Francja przyzwyczaiła się do chrześcijan umierających z poderżniętymi gardłami na jej ziemi. Alban Gervaise, radiolog i lekarz wojskowy, zostawia wdowę i troje małych dzieci. Przez 22 lata pracował w Wojskowej Służbie Zdrowia” [16] .

Ofiara została kilkakrotnie ugodzona nożem w gardło przez 23-letniego islamistę urodzonego we Francji. Został on zatrzymany przez przechodniów [17] .

Ukraina

1. 3 maja 2022 r. „Po zbombardowaniu cerkwi św. Teodozjusza z Czernihowa we wsi Michajłowka, koło Rubeżno w Ługańskiej Republice Ludowej (ŁRL) zmarł hieromonach Parthenes (Aleksiej Nikołajewicz Fedorczenko o cywilnym nazwisku). Hospicjum obok kościoła, w którym obecnie przebywa blisko 300 przesiedlonych cywilów, zostało również ostrzelane przez ukraińską artylerię 3 maja i dzień wcześniej. Ofiara czekała na konwój humanitarny wysłany przez organizację humanitarną z Donbasu, któremu udało się dotrzeć do kościoła pięć minut po jego śmierci” [18] .

2. 3 maja 2022 r. mer Konotopu w obwodzie sumskim wydał dekret zabraniający kultu prawosławnego na swoim terenie. Chodzi o cerkiew Prawosławną Patriarchatu Moskiewskiego. 28 lutego br. mer Gorodoka w obwodzie lwowskim także zakazał kultu prawosławnego w swojej gminie[i]. „Decyzja ta została podjęta w następstwie petycji grekokatolickich (unickich) wiernych z 600-osobowej wsi Retchichany, położonej 10 km od Gorodoka” [19] .

3. 4 maja 2022 r. „Według kilku ukraińskich i donbaskich źródeł wojskowych, stanowiska artyleryjskie zostały utworzone przez armię ukraińską w samych murach prawosławnego klasztoru w Światogorsku, położonego nad brzegiem Siwerskiego Dońca […]. Miejscowi obawiają się, że walki i ukraińska pozycja wewnątrz opactwa całkowicie zniszczą klasztor i narażą życie mnichów, a także cywilów, którzy się tam schronili” [20] .

4. 7 maja 2022 r. „Od 24 lutego, kiedy Rosja po raz pierwszy zaatakowała Ukrainę, do 7 maja, zniszczono 116 znaczących duchowo budynków. 91 z tych budynków było cerkwiami prawosławnymi, podczas gdy reszta to meczety, synagogi, kościoły katolickie i protestanckie oraz budynki organizacji religijnych. Większość z tych zrujnowanych miejsc znajdowała się w regionach Doniecka, Kijowa i Charkowa. Wojna na Ukrainie spowodowała podział, zwłaszcza w Chrześcijańskim Kościele Prawosławnym, który doprowadził Rosję do zakazania [działania] Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego, a Ukraina do podjęcia podobnej próby zakazu dla Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego” [21] .

5. W nocy z 7 na 8 maja 2022 r. zdewastowana została prawosławna cerkiew św. Włodzimierza we Lwowie. Należy ona do patriarchatu moskiewskiego [22] .

6. 13 maja 2022 r. prawosławny klasztor pw. św. Trójcy, położony w Karpatach na wysokości 1534 m, należący do diecezji czernichowsko-bukowińskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego, jest sukcesywnie rozkradany przez miejscową ludność na drewno opałowe. Klasztor został zamknięty przez miejscowe władze obwodu iwanofrankowskiego, a mnisi eksmitowani. „8 marca 2022 r. grupa uzbrojonych mężczyzn siłą usunęła z klasztoru archimandrytę Tytusa i nowicjusza Trofima. Według lokalnych mieszkańców zostali [oni] zabrani do Verkhovyna, gdzie zostali przesłuchani. Od początku działań wojennych na Ukrainie w obwodzie iwanofrankowskim wszystkie cerkwie i klasztory Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej zostały zajęte, przymusowo zamknięte i zapieczętowane. Pod groźbą zajęcia znajduje się Sobór Narodzenia Chrystusa w Iwano-Frankowsku” [23] .

7. 14 maja 2022 r. „Lokalne organy samorządowe [Ukrainy] nadal podejmują nielegalne decyzje o zakazie lub ograniczeniu działalności lokalnych wspólnot religijnych Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej. Przedstawiciele władzy zmuszają także wiernych do przeniesienia się do schizmatyckiego „Prawosławnego Kościoła Ukrainy”. W obwodzie rówieńskim deputowani Rady Miejskiej Dubna 13 maja 2022 r. przyjęli apel do duchowieństwa i parafian Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego w Dubnie. Wierzący zostali wezwani do „odłożenia na bok wszelkiego rodzaju kłótni i zjednoczenia się wokół Prawosławnego Kościoła Ukrainy, następcy metropolii kijowskiej lub innych kościołów chrześcijańskich […]”. Wspólnotom zalecono zwołanie walnego zgromadzenia w ciągu jednego miesiąca i podjęcie decyzji o zmianie podporządkowania kanonicznego, wprowadzeniu odpowiednich zmian w ich statutach i przedłożeniu ich do rejestracji. W obwodzie kijowskim deputowani Rady Miejskiej Kaharlyk 12 maja 2022 roku zawiesili działalność Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej […] na okres stanu wojennego. Wszelkie spotkania lub wydarzenia w pomieszczeniach UKP […] są zabronione. Ochronę obiektów powierza się policji. W obwodzie odeskim deputowani rady wiejskiej Dobrosławia 11 maja 2022 r. przyjęli apel do rektorów cerkwi Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego działających na terytorium wspólnoty z apelem o opuszczenie Patriarchatu Moskiewskiego i przystąpienie do OCU. W obwodzie żytomierskim deputowani Olewskiej Rady Miejskiej 10 maja 2022 r. postanowili zakazać społeczności Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego na terytorium. Dyskusja na ten temat przed głosowaniem trwała 3 godziny. Decyzja wejdzie w życie po podpisaniu przez przewodniczącego rady miasta. W obwodzie lwowskim deputowani Rady Miejskiej Czerwonogradu 5 maja 2022 r. zaapelowali do rektora i parafian cerkwi św. Jana Teologa Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego w Czerwonogradzie z apelem o „podjęcie wszelkich niezbędnych środków w ciągu dwóch tygodni w celu wycofania się z Patriarchatu Moskiewskiego i zjednoczenia z Lokalnym Kościołem Prawosławnym Ukrainy”. W obwodzie kirowohradzkim deputowani rady miejskiej Kropywnyckiego poparli apel do metropolity Joasafa z Kirowogradu i Nowomirgorodu oraz przywódców miejskich organizacji religijnych Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej z żądaniem „zerwania wszelkich więzi prawnych z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym (Patriarchatem Moskiewskim), podjęcia niezbędnych środków w celu zmiany kanonicznego statusu Cerkwi i wycofania się z Patriarchatu Moskiewskiego”. Projekt decyzji o odwołaniu się do Rady Najwyższej z żądaniem przyjęcia ustawy zakazującej działalności Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej na Ukrainie został zarejestrowany w biurze Wołyńskiej Rady Obwodowej. Zostanie on przesłany na następną sesję. Deputowani planują również odwołać się do szefa regionalnej administracji wojskowej Jurija Poguljako z żądaniem natychmiastowego rozpatrzenia zniesienia zgodnie z procedurą ustanowioną przez prawo statutów i państwowej rejestracji wspólnot religijnych UKP na terytorium obwodu wołyńskiego. Rządzący biskupi diecezji włodzimiersko-wołyńskiej i wołyńskiej UKP deputowani ludowi zamierzają wezwać do zasiadania do stołu negocjacyjnego z przedstawicielami „Prawosławnego Kościoła Ukrainy” w celu wspólnego znalezienia drogi do zjednoczenia. Mer Szepetiwki, obwód chmielnicki, Witalij Buzil, zorganizował spotkanie obywateli na placu przed katedrą św. Michała z głosowaniem za przejściem wspólnoty religijnej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego do „Prawosławnego Kościoła Ukrainy”. Według doniesień medialnych zmianę jurysdykcji poparło około półtora tysiąca osób. Protest duchowieństwa i parafian, którzy świadczyli o lojalności wobec Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej, został zignorowany przez mera i zapowiedział przekazanie wspólnoty do OCU. Wierni modlą się w katedrze od tygodnia i pełnią dyżury, obawiając się zajęcia budynku liturgicznego. Przypomnimy, w związku z uchwałami podjętymi przez szereg rad miejskich o zakazie lub ograniczeniu działalności wspólnot religijnych Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej, Departament Prawny UKP wydał oświadczenie. Zauważa, że takie decyzje, a także żądania zmiany podporządkowania na korzyść „Prawosławnej Cerkwi Ukrainy” są nielegalne i w warunkach stanu wojennego noszą znamiona działalności sabotażowej. Święty Synod UKP w oświadczeniu z 12 maja 2022 r. zauważył, że „wszelkie decyzje o zakazie naszej Cerkwi i ograniczeniu praw jej wyznawców są zbrodnicze i naruszają Konstytucję Ukrainy”” [24] .

8. 17 maja 2022 r. klasztor paulinów w Mariupolu został przejęty na siedzibę rosyjskich władz okupacyjnych. Ulokowano tam lokalne władze tzw. donieckiej republiki ludowej (DRL). Doszło do zbezczeszczenia kościoła [25] .

9. 22 maja 2022 r. w Stryju podczas niedzielnej Mszy Św. został zaatakowany prawosławny ksiądz Włodzimierz Mandziuk. W tym też czasie uzbrojeni napastnicy pragnęli przejąć kontrolę nad cerkwią i przerwać liturgię. Kapłan został spryskany jasnozieloną cieczą [26] .

10. 28 maja 2022 r. we Lwowie wandale ponownie zbezcześcili cerkiew Świętego Równego Apostołom księcia Włodzimierza, należącą do Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego. Na ścianach świątyni zostały umieszczone obraźliwe napisy i przekreślone krzyże. „Przypomnijmy, że 1 maja 2022 r. radykałowie próbowali zakłócić nabożeństwo w świątyni, 8 maja nieznane osoby wylały pianę na drzwi świątyni i nakreśliły ją. 14 maja wandale próbowali podpalić świątynię na cześć księcia Włodzimierza i ponownie zbezcześcili jej ściany napisami. 25 maja 2022 r. nieznane osoby pomalowały świątynię symbolami wojskowymi Federacji Rosyjskiej i napisały hasło „ROC jest sektą”” [27] .

Chorwacja

1. W nocy z 2 na 3 maja 2022 r. cerkiew św. Spirydiona w miejscowości Petrinja została oznaczona symbolami ustaszy. Istniejąca od 237 lat świątynia była wielokrotnie atakowana,  m.in. podczas II wojny światowej [28] .

Serbia (Kosowo i Metohija)

1. 10 maja 2022 r. poinformowano, że „w noc prawosławnej Wielkanocy, 24 kwietnia, nieznani napastnicy wspięli się na dzwonnicę Kościoła Prawosławnego w Vitina, wiosce w Kosowie i Metohija z dużą mniejszością serbską, i zrzucili flagę z herbem Serbskiego Kościoła Prawosławnego. Kościół ten, odbudowany po spaleniu podczas antyserbskich pogromów w 2004 roku, został ukamienowany 10 maja 2021 roku przez Albańczyków” [29] .

Górski Karabach (Armenia)

1. 10 maja 2022 r. „Władze Armenii oskarżają Azerbejdżan o demontaż krzyża na dzwonnicy cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego w Hadrut, na obrzeżach Arsachu (Górski Karabach), na ziemi odzyskanej w 2021 roku przez armię azerską, oraz splądrowanie wnętrza cerkwi”[i]. „Brakuje również dywanów, akcesoriów rytualnych i ikon usuniętych ze ścian. Różne azerbejdżańskie nazwy zbezcześciły ściany zewnętrznych ścian kościoła” [30] .

Niemcy

1. 10 maja 2022 r. ofiarą wandali padła świątynia katolicka przy Kirchstrasse w Romsthal. Przestępcy rozniecili ogień w kościele, jako podpałki używając tekstów modlitewnych oraz modlitewników. Pożar ugaszono [31] .

2. 14 maja 2022 r. dwójka przestępców, mężczyzna i kobieta, zdewastowali wnętrze Henstedt-Ulzburger Kreuzkirche. Próbowali podpalić dywany przed ołtarzem oraz spowodowali wiele innych szkód majątkowych [32] .

dr hab. Andrzej Szymański

PRZYPISY

1. Posągi, obrazy, dywany: naloty rumuńskiego odbiorcy w toskańskich kościołach – ilGiornale.it [dostęp 16.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 1
2. Wandale w kościele Santa Croce – Informator (informatorevigevanese.it) [dostęp 14.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 2
3. Ruvo: Diesel posypany na cmentarzu kościoła San Rocco, oburzenie obywateli i polityka za akt wandalizmu (ruvoviva.it) [dostęp 15.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 3
4. Nieznany zrabowany kij ofiarny: Policja prosi o wskazówki | Nachrichten.at [dostęp 15.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 4
5. Akt wandalizmu w Kalwang: Kościół spryskany nazistowskimi symbolami i antyreligijnymi słowami | Mała gazeta (kleinezeitung.at); W Styrii Mautern – Opryskiwacz rozmazany kościół nazistowskimi symbolami | krone.at [dostęp 16.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 5
6. Szczegóły sprawy (intoleranceagainstchristians.eu) [dostęp 28.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 6
7. Kradzież z kościoła w stolicy stanu – UnserTirol24 [dostęp 28.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 7
8. Szczegóły sprawy (intoleranceagainstchristians.eu) [dostęp 28.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 8
9. Szczegóły sprawy (intoleranceagainstchristians.eu) [dostęp 16.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 9
10. Kościoły są 53 razy bardziej narażone na dewastację niż meczety | NASZA EUROPA ŚRODKOWA (unser-mitteleuropa.com) [dostęp 28.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 10
11. Saint-Laurent du Maroni (Gujana Francuska): pastor zabity, jego kościół spalony – Obserwatorium chrystianofobii (christianophobie.fr) [dostęp 17.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 11
12. Bourisp (65): posąg Dziewicy zdewastowany – Obserwatorium chrystianofobii (christianophobie.fr) [dostęp 16.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 12
13. Pau (64): tabernakulum duszpasterstwa studenckiego opiera się podpaleniu – Obserwatorium Chrystianofobii (christianophobie.fr) [dostęp 16.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 13
14. We Francji chcą ukarać piłkarza za odmowę gry w mundurze z symbolami LGBT (pravlife.org) [dostęp 28.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 14
15. Prof. Alban Gervaise, MD, PhD – Radiolog – HIA LAVERAN | LinkedIn [dostęp 1.06.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 15
16. Śmierć Albana Gervaise’a zepchnięta na strony różnych faktów – Causeur [dostęp 1.06.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 16
17. Chrześcijanin zabity w Marsylii: ofiara w końcu umarła – Obserwatorium chrystianofobii (christianophobie.fr) [dostęp 1.06.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 17
18. Zmarł duchowny diecezji siewierodonieckiej UKP (pravlife.org) [dostęp 17.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 18
19. Gorodok (Ukraina): ratusz zakazuje kultu prawosławnego – Obserwatorium Chrystianofobii (christianophobie.fr) [dostęp 16.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 19
20. Interfax-Religia: UKP zakazany w jednym z miast obwodu lwowskiego (interfax-religion.ru) [dostęp 16.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 20
21. Ukraina: Stanowiska artyleryjskie w prawosławnym monasterze – Obserwatorium Chrystianofobii (christianophobie.fr) [dostęp 17.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 21
22. Co najmniej 116 duchowych miejsc zrujnowanych na Ukrainie przez rosyjskie ataki: interaktywna mapa | DESS [dostęp 28.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 22
23. Lwów (Ukraina): kościół prawosławny zdewastowany – Obserwatorium Chrystianofobii (christianophobie.fr) [dostęp 16.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 23
24. W obwodzie iwano-frankowskim klasztor zamknięty przez władze zostaje skradziony (pravlife.org) [dostęp 16.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 24
25. Władze lokalne nadal zakazują działalności społeczności UKP (pravlife.org) [dostęp 16.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 25
26. Mariupol: Klasztor Paulinów siedzibą władz okupacyjnych – Nasz Dziennik [dostęp 17.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 26
27. W Stryju ksiądz został ochlapany zielono w twarz podczas liturgii – SPJ – Związek Dziennikarzy Prawosławnych (spzh.news) [dostęp 28.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 27
28. We Lwowie wandale ponownie zbezcześcili Włodzimierską Cerkiew UKP – SPJ – Związek Dziennikarzy Prawosławnych (spzh.news) [dostęp 28.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 28
29. Усташки графити на Храму Светог Спиридона у Петрињи | Православна Митрополија црногорско-приморска (Званични сајт) (mitropolija.com) [dostęp 17.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 29
30. На Васкрс скинута застава са грбом Српске православне цркве са цркве Свете Петке у општини Витина – Канцеларија за Косово и Метохију, Влада Републике Србије (kim.gov.rs) [dostęp 17.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 30
31. Górski Karabach: ormiański kościół zdewastowany i splądrowany – Obserwatorium Chrystianofobii (christianophobie.fr) [dostęp 17.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 31
32. Azerbejdżan zbezcześcił Kościół Hadruth: usunięto krzyż, usunięto ormiański napis · (karabakhrecords.info) [dostęp 17.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 32
33. Vorsprung Online – Bad Soden-Salmünster: Ogień podłożony w kościele (vorsprung-online.de) [dostęp 28.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 33
34. Włamanie do Kreuzkirche: Sprawcy zapalają się przed ołtarzem – Hamburger Abendblatt [dostęp 28.05.2022] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 34