Kategorie bazy wiedzy

Atak na sudański kościół protestancki w Uroczystość Wszystkich Świętych

W Dzień Wszystkich Świętych, na jedno z protestanckich miejsc spadły bomby. Budynek został poważnie uszkodzony i nie nadaje się do dalszego bezpiecznego wykorzystania. Był to kolejny akt terroru skierowany w ewangelickie społeczności. Rośnie generalnie liczba ataków na chrześcijan w Sudanie.

Atak został przeprowadzony w jednym z większych miast Sudanu, Omdurmanie. Za cel wzięto największy i drugi w kolejności najstarszy kościół służący sudańskim protestantom. Nie był to odosobniony przypadek. Już od dłuższego czasu przeprowadza się podobne akty przemocy, które głównie wymierzone były w szkoły ewangelickie, a te jako jednostki kulturalno-oświatowe służyły danym społecznościom.

W ostatnim tygodniu października 2023 r. media sudańskie podały, że co najmniej dwa chrześcijańskie budynki zostały zniszczone na skutek działań zbrojnych prowadzonych w kraju, przez zwalczające się nawzajem frakcje, wyrosłe z wojskowego zamachu stanu.

Dnia 1 listopada 2023 r. budynek Sudańskiego Ewangelicko-Prezbiteriańskiego Kościoła w Omdurmanie znalazł się pod zmasowanym ostrzałem. Ataku przeprowadzili żołnierze z regularnych Sudańskich Sił Zbrojnych. Przedstawiciele Kościoła potwierdzili, że w wyniku ostrzału budynek kultu został kompletnie zniszczony.

Kościół Naszego Zbawiciela był największym miejscem kultu w Omdurmanie, wykorzystywanym tak przez Ewangelicki Kościół Prezbiteriański, jak również przez Kościół Episkopalny. Bomby spadły około godziny 9 wieczorem. Trafiły nie tylko kościół, ale również budynki przylegające, w tym sierociniec. Na terenie kompleksu przebywało kilka osób, ale na szczęście nikt nie odniósł obrażeń. Trzy bomby spadły bezpośrednio na kościół. Dach się zapadł, a wszystko co znajdowało się w środku uległo zniszczeniu.

Jak podaje organizacja Christian Solidarity Worldwide CSW, zdecydowana większość budynków, będących własnością sudańskich ewangelików, została za rządów prezydenta Umara Hasana Ahmada al-Baszira (rządził w latach 1989-2019, po czym został odsunięty od władzy wskutek wojskowego zamachu stanu) przejęta. Atak bombowy w Dzień Wszystkich Świętych miał miejsce trzy tygodnie po podobnych ostrzałach na Ewangelicką Szkołę Handlową oraz Ewangelickie Liceum Ogólnokształcące. Obie placówki położone są w Omdurmanie. Zauważyć można ciąg pewnych niebezpiecznych wydarzeń.

W samym Omdurmanie dwa kościoły były uważane za ostoję chrześcijaństwa. Najstarszy przynależy do Kościoła koptyjskiego. Drugi najstarszy z kolei był wykorzystywany przez sudańskich protestantów.

Zgodnie z posiadanymi wiarygodnymi danymi z 2020 r., zdecydowana większość mieszkańców to muzułmanie. Na ponad 1,8 miliona km2 przebywa około 37 000 000 osób. Ponad 91,6% to wyznawcy islamu. Chrześcijanie stanowią 4,6% z ogółu populacji. W większości są to Koptowie, katolicy oraz protestanci.

Anglikański biskup Ezekiel Kondo stwierdził w jednym z wywiadów, że budynek kultu, który istniał przez 81 lat, został w jednej chwili zniszczony. Nie wiedział, kto za to odpowiada, ale był pewien, że jest to pokłosie obecnych walk między stronami wewnętrznego konfliktu. Jednocześnie poprosił o modlitwę za los chrześcijan w Sudanie.

To nie był jedyny atak na chrześcijańskie miejsca kultu w Sudanie. Dnia 3 listopada 2023 r. zaatakowano katolicką świątynię w rejonie Al-Shajara, niedaleko Chartumu. Obrażenia odniosło pięć zakonnic posługujących w kompleksie.

Chrześcijanie coraz częściej padają ofiarą walk między zwaśnionymi oficerami, którzy dążą do zwiększenia swojej pozycji i wpływów. Z jednej strony mamy regularną armię, która walnie przyczyniła się do obalenia prezydenta w 2019 r. Z drugiej natomiast, Siły Szybkiego Wsparcia (Rapid Support Forces RSF), które wyrosły podczas wojny w Darfurze i z czasem zyskały niezależność, jako siły specjalne. Liczbę żołnierzy szacuje się na 100 000. Żołnierze Ci nabierali doświadczenia podczas chociażby konfliktów wewnętrznych w Libii i Jemenie. Oskarża się ich o szerzenie terroru wśród ludności cywilnej oraz łamanie praw człowieka.

Walki między stronnictwami nasiliły się w kwietniu 2023 r. Po wspólnie przeprowadzonym wojskowym zamachu stanu w październiku 2021 r., liderzy podzielili się władzą. Puczyści jednak z czasem reprezentowali różne wizje, co skutkowało otwartą walką. Przyjmuje się, że obecna faza starć skutkowała śmiercią około 10 000 osób w samym Chartumie i okolicach. Liczbę wewnętrznych przesiedleńców szacuje się aż na 5,6 miliona uchodźców.

To, co zostało zauważone natychmiast po rozpoczęciu walk między wojskowymi stronnictwami w kwietniu 2023 r., to wzięcie na cel chrześcijan w Sudanie. Za pierwszy akt przemocy uznaje się atak na koptyjski kościół w rejonie Masalma, niedaleko Omdurmanu, co miało miejsce dnia 14 maja 2023 r. Następnego dnia Siły Szybkiego Wsparcia przejęły kościół Najświętszej Maryi Panny Koptyjskiego Kościoła Prawosławnego w Chartumie. Budynek znajdował się koło pałacu prezydenckiego i został przemianowany na kwaterę główną stołecznych Sił. Przejęcie odbyło się w sposób dość brutalny. Wierni byli wpierw zastraszani i nękani. Wskutek takich działań członkowie religijnej społeczności podjęli decyzję o opuszczeniu zajmowanego miejsca kultu.

Natomiast 16 maja 2023 r. RSF wdarły się do kompleksu budynków episkopalnego kościoła celem przemianowani ich na bazę wypadową. Przejęto budynki oraz pojazdy służące społeczności. Posłużono się bronią, aby wymusić posłuszeństwo.

Tylko na przełomie kwietnia i maja 2023 r. liczba ataków na chrześcijańskie społeczności znacznie wzrosła. W samym Chartumie wierni kościoła koptyjskiego wielokrotnie byli świadkami bombardowań ich miejsc kultu. Poza tym, za cel brano szkółki biblijne, aule, salki katechetyczne czy akademiki. Na teren anglikańskiej Katedry w Chartumie wkroczyli uzbrojeni napastnicy wyrzucając wszystkich poza bramy świątyni.

Iskrą zapalną dla obecnej fazy walk były negocjacje wokół procesu demokratyzacji systemu politycznego i formy przekazania władzy w ręce cywilne. Praktycznie do kwietnia 2023 r. trwały rozmowy. Spór rozgorzał o miejsce armii w przyszłym rządzie i podział wpływów.

Gen. Abd al-Fattah Abd ar-Rahman al-Burhan, w imieniu regularnych sił zbrojnych był odpowiedzialny za zamach w 2019 r. Formalnie to on jest głową państwa. Natomiast lider RSF, Mohamed Hamdan Dagalo, przynajmniej do kwietnia 2023 r. był wiceprezydentem. Spór między generałami skutkował wejściem Sudanu w stan chaosu. O ile al-Burhan chciał przeforsować kwestię włączenia RSF do struktur armii regularnej w ciągu dwóch lat, o tyle Dagalo był skłonny zgodzić się na dziesięcioletni okres przejściowy. Brak zgody skutkował otwartą walką, która wybuchła dokładnie 15 kwietnia 2023 r.

Co ciekawe, obaj zwaśnieni liderzy są muzułmanami, ale w mediach masowych prezentują się jako zwolennicy prodemokratycznych zmian. Dopóki Sudanem rządził Umar Hasan Ahmad al-Baszir, kraj ten był oskarżany o systemowe łamanie praw człowieka i wolności religijnej. Po obaleniu dyktatora w 2019 r. nowi liderzy zapowiadali zmiany i nowe podejście do kwestii prawa do swobodnego wyznawania wiary. Znieśli zapisy o „niewiernych” oraz wprowadzili absolutorium na karę śmierci z tytułu apostazji. Jednakże po przeprowadzeniu wojskowego zamachu stanu w październiku 2021 r., widmo kolejnej fali represji i spirali przemocy znów zawisnęła nad sudańskim państwem.

Wielkim problemem w Sudanie staje się obecnie przemoc o podłożu religijnym autorstwa zwaśnionych grup militarnych. Jednakże jeszcze przed perturbacjami w tym państwie, jak i obecnie, bardzo aktywni są pozapaństwowi gracze. Organizacje terrorystyczne brały i dalej biorą na cel chrześcijan, celem zniszczenia ich kulturowych podstaw egzystencji w sudańskim państwie.

Jak podaje organizacja Open Doors, w 2023 r. Sudan zajął niechlubne dziesiąte miejsce w rankingu na najgorsze miejsce do życia dla chrześcijan. Wspomniany indeks dotyczy państw, gdzie z przyczyn religijnych życie i zdrowie mogą być permanentnie zagrożone. Rok wcześniej, w tym samym rankingu, Sudan zajmował trzynaste miejsce.

Sudan staje się przykładem kolejnego państwa zdestabilizowanego przez walkę o wpływy oraz władzę. W konsekwencji cierpią cywile. Niestety, w bieżącej walce wykorzystuje się czynnik religijny, jako element mobilizujący i wzbudzające najprostsze mechanizmy, z nienawiścią na czele. Dopóki światowa opinia publiczna nie wyrazi zdecydowanego sprzeciwu, dalej będą czynione akty przemocy, które pociągną kraj i region w kierunku pełnej destabilizacji.

dr Krystian Chołaszczyński

Źródło:

Sudan: Country Dossier, January 2020, https://www.open-doors.se/Admin/Public/DWSDownload.aspx?File=%2FFiles%2FFiles%2FSE%2FRapporter%2FCountry_Dossiers%2FWWL-2020-Country-Dossier-Sudan.pdf [dostęp 1.12.2023]

Sudanese Protestant Church Destroyed in All Saints’ Day Bombing, 6 November 2023, https://www.christianitytoday.com/news/2023/november/sudan-church-bombing-omdurman-evangelical-episcopal-saf-rsf.html [dostęp 1.12.2023]

Sudanese Armed Forces bomb church and properties in Omdurman and Khartoum El-Shajara, 6 November, https://www.csw.org.uk/2023/11/06/press/6116/article.htm [dostęp 1.12.2023]

Daniel Silliman, Christians Worry About Getting Trampled Like Grass in Sudan Conflict, 15 May 2023, https://www.christianitytoday.com/ct/2023/may-web-only/sudan-christian-conflict-middle-tounsel-interview-history.html [dostęp 1.12.2023]

Christians Wounded amid Military Fighting in Sudan. Gunmen storm Coptic Orthodox church in Omdurman, 24 May 2023, https://morningstarnews.org/2023/05/christians-wounded-amid-military-fighting-in-sudan/ [dostęp 1.12.2023]