Kategorie bazy wiedzy

COVID-19 a sytuacja chrześcijan na świecie w 2020 roku

COVID-19 a sytuacja chrześcijan na świecie w 2020 roku

„Zarówno rządy, jak i podmioty niepaństwowe wykorzystały ten globalny kryzys zdrowotny do naruszania praw człowieka, a w szczególności prawa do wolności religii lub przekonań… Od czasu wybuchu epidemii COVID-19, w krajach na całym świecie wiele zmarginalizowanych społeczności religijnych i wyznaniowych spotkało się z nasiloną dyskryminacją”, przekonywała Brytyjska posłanka do parlamentu Fiona Bruce.

Z udokumentowanych obserwacji wynika, że prawo do wyboru i praktykowania własnej religii oraz prawo do zmiany tej religii – do czego odnosiła się Fiona Bruce w swoim wystąpieniu – jest jednym z najczęściej naruszanych praw na świecie. Artykuł 18 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, przyjętej w 1948 r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych głosi, że „Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje swobodę zmiany wyznania lub wiary oraz swobodę głoszenia swego wyznania lub wiary bądź indywidualnie, bądź wespół z innymi ludźmi, publicznie i prywatnie, poprzez nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i przestrzeganie obyczajów”.

Można zauważyć, że wpływ, jaki COVID-19 wywarł w skali globalnej nie jest jednolity. W wielu kontekstach, pandemia była wykorzystywana do intensyfikacji presji na mniejszości religijne. Organizacja Open Doors przeprowadziła badania dotyczące najistotniejszych aspektów wpływu pandemii na życie chrześcijan w tych krajach, gdzie wyznawanie wiary jest najbardziej ryzykowne.

Po raz pierwszy odkąd publikowany jest Światowy Indeks Prześladowań, wszystkie kraje z pierwszej pięćdziesiątki otrzymały punktację umiejscawiającą je w kategorii prześladowań o charakterze „bardzo wysokie” lub „ekstremalnie wysokie”. Oznacza to, że wybuch pandemii gwałtownie nasilił tam ucisk wobec chrześcijan. Jedną z najpowszechniejszych globalnych tendencji było czynienie z chrześcijan kozłów ofiarnych, którzy często byli obwiniani za pandemię i jej przenoszenie. Jednym z wielu przykładów jest ten z Ugandy, gdzie muzułmanie z Yumbe na północy kraju, obwinili chrześcijan za spowodowanie pandemii koronawirusa. Oświadczyli, że chrześcijanie z Chin spalili Koran i z tego powodu Allah w gniewie dotknął ludzkość tą chorobą. Zagrozili, że zabiją każdego chrześcijanina, który będzie miał pozytywny wynik testu na COVID-19.

Doprowadziło to w wielu przypadkach do nawoływania do nienawiści wobec nich, zarówno bezpośrednio, jak i w internecie za pośrednictwem mediów społecznościowych, a także do ataków fizycznych. W działania te zaangażowani byli urzędnicy państwowi, członkowie lokalnych społeczności oraz religijne grupy ekstremistyczne. Kościoły były również nękane, gdy prowadziły prace pomocowe, na przykład przy dystrybucji pakietów żywnościowych. Pandemia nasiliła również bardziej powszechne formy opresji, takie jak bezpośrednie ataki na chrześcijan i kościoły.

Bardzo niepokojącym zjawiskiem jest powszechna odmowa chrześcijanom dostępu lub dyskryminacja przy dystrybucji pomocy humanitarnej, w tym żywności i wody. Za takimi formami represji stoją zazwyczaj lokalni dystrybutorzy takiej pomocy, wykorzystujący sposobność, by odciąć chrześcijan od pomocy rządowej lub pomocy organizacji pozarządowych dystrybuowanej na poziomie lokalnym.

Nowa taktyka dyskryminacji ujawniła się w wielu przypadkach umyślnego narażania chrześcijan na kontakt z COVID-19 w nieproporcjonalnie wysokim stopniu, poprzez praktyki zawodowe i mechanizmy rządowe. Chrześcijańskim pracownikom służby zdrowia (z których większość stanowią kobiety) celowo przydzielano pacjentów z wirusem COVID-19, często bez zapewnienia odpowiednich środków ochrony osobistej.

Odnotowano także specyficzne dla płci przejawy prześladowania powiązane z zamknięciem i kryzysem gospodarczym wywołanym pandemią COVID-19. Respondenci z różnych krajów świata wskazują, że lockdown spowodował wzrost poziomu przemocy domowej, ponieważ „rodziny są zmuszone pozostać w domach, a niektórzy wierzący są obecnie zamknięci razem ze swoimi prześladowcami”. W rejonie Zatoki Perskiej, sytuacja ta jest wykorzystywana do przeprowadzania porwań młodych kobiet, które następnie są przymusowo wydawane za mąż lub sprzedawane w niewolę: „Na ulicy jest mniej ludzi, co oznacza mniejszą ochronę. Liczba znikających dziewcząt i kobiet pozostaje bardzo wysoka.”

W niektórych miejscach na świecie skutki ograniczeń związanych z zamknięciem i przeniesieniem uwagi z chrześcijan na pandemię dały im pewne wytchnienie od prześladowań. Odnotowano to jednak w mniejszym stopniu.

Obserwacje te oparte są na danych zebranych z różnych źródeł w roku 2020. Ich zakres jest ograniczony i koncentruje się głównie na Azji i Afryce Subsaharyjskiej, przy bardziej ograniczonych danych dotyczących Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej oraz Ameryki Łacińskiej. Odnotowano pewne zróżnicowanie regionalne, które omówiono poniżej.

W Azji działania rządowe mające na celu powstrzymanie pandemii zostały wykorzystane do zwiększenia nadzoru nad kościołami i ich członkami, np. w Chinach. Członkowie społeczności lokalnych w Bhutanie i Myanmarze byli również zachęcani do monitorowania działalności chrześcijan. Przepisy rządowe COVID-19 były wykorzystywane do fałszywego oskarżania i aresztowania chrześcijan pod pretekstem walki z pandemią, jak to miało miejsce w Indiach i Nepalu. Przypadki nieproporcjonalnego narażenia na COVID-19 odnotowano w rejonie Zatoki Perskiej.

W Afryce Subsaharyjskiej działania brutalnych terrorystów islamskich są silnym czynnikiem napędzającym przemoc i dyskryminację wobec chrześcijan w tym regionie. W szczególności wykorzystują oni ograniczenia w przemieszczaniu się do nasilenia ataków, jak ma to miejsce w Kamerunie, Etiopii, Mali i Mozambiku. W skali tego rejonu pewne nieproporcjonalne narażenie na COVID-19 nastąpiło w wyniku przesiedleń spowodowanych atakami na tle religijnym.

Z Bliskiego Wschodu i z Afryki Północnej docierają informacje, że przemoc domowa w tym regionie wzmogła się właśnie przez pandemię. Rodziny były zamknięte razem, co często na jeszcze większe ryzyko narażało osoby już bezbronne ze względu na wyznawaną wiarę. Odnotowano tam również ataki ze strony Państwa Islamskiego i nieproporcjonalne narażenie na COVID-19. To ostatnie było widoczne szczególnie w warunkach więziennych w stosunku do więźniów sumienia, zwłaszcza w Iranie.

W Ameryce Łacińskiej największym źródłem prześladowań są grupy przestępcze, w różny sposób atakujące chrześcijan w zależności od kontekstu. Chrześcijanie w Ameryce Łacińskiej byli celem ataków w formie odmawiania im lub ograniczania opieki zdrowotnej, na przykład w Boliwii i na Kubie. Obejmowało to między innymi przymuszanie do uczestniczenia w lokalnych rytuałach leczniczych (szamańskich) zamiast samodzielnego wyboru profesjonalnej opieki zdrowotnej. Odmawiano im także dostępu do ośrodków zdrowia i leków lub ograniczano go w ramach własnej społeczności lokalnej.

Źródła:

Hansard WH Deb. Vol.684 cols.467WH-4678WH, 26 November 2020, available at: https://hansard.parliament.uk/Commons/2020-11-26/debates/33E19414-B2EA-4958-AC19-DBF68FFD1F91/Covid-19FreedomOfReligionOrBelief

https://www.ids.ac.uk/opinions/scapegoating-of-religious-minorities-during-covid-19-is-history-repeating-itself OLIRE, 2020. Vulnerability of religious communities in Latin America in the context of COVID-19/

OLIRE, 2020. Vulnerability of religious communities in Latin America in the context of COVID-19

Łukasz* Wilczyński

* Imię zmienione z powodu charakteru pracy