Kategorie bazy wiedzy

Fala krytyki na Algierię za łamanie praw do wolności religijnej

Fala krytyki na Algierię za łamanie praw do wolności religijnej

W ostatnim czasie media masowe sporo miejsca poświęcały sytuacji wolności religijnej w północnoafrykańskim państwie, Algierii. Ma to związek z podjętą przez władzę centralną decyzją o zmuszeniu, aż 16 ewangelickich kościołów, do zamknięcia pomieszczeń i zaprzestania działalności.

Algierska Republika Ludowo-Demokratyczna to 10. co do wielkości państwo na świecie – zarazem największe na kontynencie afrykańskim. Położona jest na północy Afryki, a większość obszaru stanowią tereny pustynne bądź półpustynne. Przyjmuje się, że liczba ludności oscyluje wokół 41 milionów mieszkańców. Zdecydowana większość obywateli to Arabowie oraz Berberowie – razem stanowią ponad 91% mieszkańców. Ponad 98% obywateli to muzułmanie. Chrześcijanie to zaledwie ułamek procenta mieszkającej tam społeczności, z czego większość to protestanci.

Sytuacją protestanckich kościołów zainteresował się ostatnio rząd Stanów Zjednoczonych. Liczne organizacje chroniące prawa człowieka zwracały już od dłuższego czasu uwagę na fakt, że konsekwentnie odmawia się lokalnym wspólnotom religijnym prawa do normalnego funkcjonowania. W ciągu ostatnich kilku lat zamknięto aż 16 miejsc kultu, które wykorzystywali przedstawiciele różnych grup protestanckich, w tym głownie ewangelicy.

To, na co znawcy tematu zwracają uwagę to fakt, że algierskie władze już od pewnego czasu wprowadzały konsekwentnie liczne obostrzenia, które w przeważającej większości uderzały w chrześcijańskie wspólnoty. Co ważne, również inne religijne mniejszości odczuły efekt nowych praw. Sam fakt przetrzymywania bez procesów musi wzbudzać niepokój. Przedstawicieli innych religii aniżeli islam często zatrzymuje się w aresztach pod zarzutem bluźnierstwa albo prozelityzmu (pod tym pojęciem kryje się zarzut o nawracanie jednych na wiarę drugich, co w islamie jest całkowicie zakazane).

Algieria na kontynencie afrykańskim ma status ważnego państwa. To bardzo duży kraj, który jest członkiem Unii Afrykańskiej. Z tego też powodu, inne państwa regionu zwracają uwagę na to, co dzieje się w samej Algierii.

Organizacje chroniące prawa człowieka zwracają uwagę na fakt, że algierskie władze nie tylko ratyfikowały główne deklaracje i konwencje poświęcone prawom i wolnościom obywatelskim, ale także zaakceptowały zapisy w prawie krajowym odnoszące się do kwestii praw człowieka. W konstytucji wprost jest zapis o ochronie prawa do nieskrępowanego wyrażania własnych opinii. Również prawo do kultu zgodnego z religijnymi wymogami, o ile nie następuje łamanie innych przepisów prawa, jest w pełni dopuszczalne.

W związku z oskarżeniami o łamanie prawa do wyznawania własnej religii, w 2021 r. amerykański Departament Stanu podjął decyzję o umieszczeniu Algierii na specjalnej liście państw obserwowanych w związku z naruszeniami.

Amerykańska Komisja: United States Commission on International Religious Freedom USCIRF, ponadpartyjny organ rządowy w specjalnym raporcie zasugerowała, aby administracja prezydenta Joe Bidena uczyniła presję na Algierię w celu usunięcia najbardziej kontrowersyjnych zapisów prawnych.

Chodzić ma zwłaszcza o artykuł 144 algierskiego kodeksu karnego oraz artykuł 11 rozporządzenia nr 06-03.

Pierwszy ze wspomnianych artykułów dotyczy znieważania funkcjonariusza publicznego, co często było wykorzystywane do uciszania krytyków obecnej władzy. Poza tym, mowa jest o zakazie obrażania Proroka oraz posłańców Boga, poprzez krytykę dogmatów wiary.

Również artykuł 11 rozporządzenia nr 06-03 wzbudza kontrowersje, gdyż penalizuje wspomniany prozelityzm. Mowa jest w nim o karze grzywny lub pozbawienia wolności, od dwóch do pięciu lat za podżeganie, zmuszanie lub innymi środkami przekonywanie do zmiany religii przez muzułmanów. Przez inne środki wyróżniono wykorzystywanie placówek oświatowych, czy innych budynków wykorzystywanych dla celów religijnych. Poza tym, nawet posiadanie materiałów, które mogłyby „wstrząsnąć” podstawami wiary muzułmańskiej jest penalizowane.

Na postawie powyższych zapisów prawnych, tylko w ciągu ostatnich dwóch lat, skazano aż sześć osób o bluźnierstwo – w tym byli zarówno chrześcijanie, jak i muzułmanie. Jeden ze skazanych, chrześcijanin, w 2021 r. usłyszał wyrok pięciu lat pozbawienia wolności za udostępnienie na swoim profilu, na jednym z portali społecznościowych, karykatury Proroka Mahometa.

Natomiast w kontekście rozporządzenia nr 06-03 z 2006 r., na wyznawców innych religii niż islam nałożono liczne obostrzenia, które uniemożliwiają normalne realizowanie konstytucyjnego prawa do nieskrępowanego wyznawania własnej religii. W kontekście realizowania zapisów wspomnianego rozporządzenia, innowiercy (muzułmanów wykluczono z tych obostrzeń) muszą tak uważać przy manifestowaniu swojej wiary, aby nie zostali posądzeni o chociażby próbę prozelityzmu.

Słynna sprawa dotycząca wspomnianego artykułu 11 rozporządzenia nr 06-03 to skazanie pastora i właściciel księgarni Rachida Mohameda Seighira i jego pomocnika Mouha Hamimiego. W lutym 2020 r. usłyszeli wyrok 2 lat pozbawienia wolności i grzywny 3,5 tysiąca dolarów amerykańskich. Po tym jak policja wkroczyła do księgarni „odkryto” liczne materiały mogące posłużyć do „wstrząśnięcia wiarą muzułmańską”, co jest ścigane z urzędu. Po kilku apelacjach wyrok obniżono do roku pozbawienia wolności i grzywny 1,4 tysiąca dolarów amerykańskich.

W praktyce życia codziennego władze algierskie zyskały prawo narzucania form publicznej działalności wszystkim religiom. Co oczywiste, ograniczenia dotykają tylko wyznawców innych wspólnot religijnych aniżeli islam.

Do największego skandalu miało dojść w kontekście Stowarzyszenia Ewangelicko-Protestanckiego. Z związku z przedłużaniem się procesu rejestracji jednostki i stawianiem coraz to nowych wymogów, nakazano zamknięcie 16 miejsc kultu przynależnych do Stowarzyszenia. Jako powód podano fakt niezakończonego procesu rejestracyjnego. Działania władz poszły jednak dalej. Wykorzystano fakt zamknięcia kościołów i jednego pastora oraz czterech innych protestantów skazano na kilkanaście miesięcy pozbawienia wolności w związku z „praktykowaniem nieautoryzowanego kultu”.

Zdaniem większości specjalistów, obowiązujące prawo algierskie oraz sposób, w jaki jest wykonywane, jest sprzeczne z obowiązującym Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. Algieria podpisała się pod Paktem i jako sygnatariusz jest zobowiązana do przestrzegania wszystkich zapisów.

Praktyka jest jednak zupełnie inna. Nie tylko prawo i prawnicza praktyka mocno ograniczają prawa chrześcijan, jak i innych mniejszości religijnych. Z tego właśnie powodu, na liście organizacji Open Doors kraj ten znalazł się na niechlubnym 22. miejscu. Oznacza to, że w Algierii niezwykle trudno jest być wyznawcą Jezusa Chrystusa bez narażania się na wszelkiego rodzaju reperkusje.

Zdaniem ekspertów w ostatnich latach następuje coraz bardziej widoczny proces krzyżowania się kilku sfer ważnych dla życia publicznego. Chodzi oczywiście o prawo, religię i politykę. W konsekwencji, coraz ostrzejszy kurs władzy centralnej stanowi groźbę dla podstawowych praw i wolności zwykłych Algierczyków, zwłaszcza wywodzących się z mniejszości religijnych.

Jedynym sposobem na odwrócenie negatywnego trendu jest wzmocnienie międzynarodowej presji na władze algierskie, aby nie tylko zrezygnowano z najbardziej kontrowersyjnych zapisów, ale aby podjęto również działania w kierunku zmiany myślenia o prawach mniejszości religijnych.

Władze Algierii muszą zatem respektować międzynarodowe zobowiązania, gdzie prawo do nieskrępowanego wyznawania własnej religii jest jedną z podstawowych zasad. Międzynarodowa presja i obserwowanie sytuacji, w tym konkretnym przypadku, mogłoby skłonić rządzących do zmiany polityki i zniesienia najbardziej kontrowersyjnych obostrzeń, praktyki i zapisów prawa.

dr Krystian Chołaszczyński

Źródła:

Algerian Penal Code (Excerpts), https://www.icnl.org/content/uploads/Algeria_crimenselection.pdf [dostęp 16.11.2022]

Algeria: Penal code amendments restrict freedoms of expression and association, 2 July 2020, https://menarights.org/en/articles/algeria-penal-code-amendments-restrict-freedoms-expression-and-association [dostęp 16.11.2022]

General Briefing: Algeria, 1 May 2020, https://www.csw.org.uk/2020/05/01/report/4641/article.htm [dostęp 16.11.2022]

Ordonnance n° 06-03 du 29 Moharram 1427 correspondant au 28 février 2006 fixant les conditions et règles d’exercice des cultes autres que musulman, https://www.icnl.org/content/uploads/Algeria_ord.pdf [dostęp 16.11.2022]

Law and Religion in Algeria, November 2022, https://www.uscirf.gov/sites/default/files/2022-11/2022%20Factsheet%20-%20Algeria%20Law.pdf [dostęp 16.11.2022]

Algeria, https://www.opendoorsusa.org/christian-persecution/world-watch-list/algeria/ [dostęp 16.11.2022]

Steven Warren, Algeria Charged with Violating Religious Freedom After Forcing 16 Evangelical Churches to Close, 15.11.2022, https://www1.cbn.com/cbnnews/politics/2022/november/algeria-charged-with-violating-religious-freedom-after-forcing-16-evangelical-churches-to-close [dostęp 16.11.2022]