Kategorie bazy wiedzy

Inkluzywna flaga. Premier Portugalii usunął symbol ran Chrystusa z flagi używanej przez rząd

Rząd kierowany przez socjalistycznego premiera António da Costy usunął z używanej przez rząd Portugalii flagi pięć niebieskich tarcz znajdujących się w herbie państwowym, a uznawanych za symbol ran Chrystusa. Uproszczona flaga premiera i rządu portugalskiego jest zastosowana w oficjalnych dokumentach oraz materiałach promocyjnych.

Niespodziewana zmiana

W „nowej” wersji herb znajdujący się w zielono-czerwonej banderze narodowej zastąpiono żółtym kółkiem. Jak precyzował komunikat wydany przez socjalistyczny rząd de Costy, zmiana miała służyć większej inkluzywności oraz podkreślać świecki charakter państwa. Reforma wizerunku instytucjonalnego nastąpiła we wrześniu 2023 r., zanim rząd utracił władzę. Zniknęły symbole wchodzące w skład flagi narodowej utworzonej w 1910 r., takie jak sfera armilarna (przyrząd astronomiczny, nawiązujący do czasów wielkich podróży morskich Portugalczyków w XV i XVI wieku.), siedem zamków, pięć tarcz w kształcie krzyża greckiego. W obrębie pięciu tarcz tworzących niebieski krzyż na fladze pięć białych kropek nawiązuje do ran Chrystusa, wzmacniając związek kraju z chrześcijaństwem. Eliminacja odniesień do chrześcijaństwa, zwycięstw nad Maurami i nawigatorami w marce instytucjonalnej stały się obecnie tematem kampanii politycznej przedterminowych wyborów[1].

Krytyka decyzji

Zmiany dokonane przez rząd portugalski, który zlecił agencji reklamowej za 75 800 euro przygotowanie propozycji alternatywnego rozwiązania graficznego, spotkały się z sprzeciwem różnych środowisk politycznych. Firma zaproponowała utworzenie okręgu pomiędzy prostokątem a kwadratem. Barwy kraju zostały co prawda zachowane. Rząd wyjaśnił w broszurze, że nie proponuje odtworzenia flagi chronionej Konstytucją. „Ten obraz staje się bardziej operacyjny, jednocześnie rezerwując i chroniąc flagę narodową”. I uzasadniał, że „poprzez syntezę formalną nowy wizerunek potwierdza także inkluzywność, mnogość i świeckość” (…) Skuteczniej reaguje na nowe konteksty, zdeterminowane zaawansowaniem komunikacji cyfrowej…”[2].

Poprzedni symbol rządu był wierniejszym przedstawieniem flagi narodowej i nigdy nie był przedmiotem jakichkolwiek kontrowersji. Używany był w poprzednich rządach oraz w ciągu ośmiu lat rządów António da Costy, aż do połowy 2023 r. Kandydat na stanowisko premiera w przypadku wygranej centroprawicowej Partii Socjaldemokratycznej (PSD) Luís Montenegro obiecuje odwołać tę decyzję, jeśli zostanie wybrany i uda mu się utworzyć rząd. „Dzięki mojemu rządowi przestaniemy używać nowego symbolu. W naszym projekcie nie poddajemy naszych odniesień historycznych i tożsamościowych idei wyrafinowania” – pisał w mediach społecznościowych Luís Montenegro. Eksperci wskazują, że włączenie koloru żółtego do sfery armilarnej, i to w podobnej proporcji do zieleni i czerwieni, to podstawowy błąd nie akceptowalny w heraldyce. Uproszczenia flagi narodowej powinny wykorzystywać wyłącznie kolor zielony i czerwony, a mimo to w szczególnych przypadkach należy unikać bardzo małej nuty żółtej. W przeciwnym razie mamy przedstawienie flagi Mali, która nie ma nic wspólnego z większym symbolem Portugalii. Sfera armilarna i tarcza są symbolami flagi, ponieważ ich rdzenie nie powinny być przedstawiane. Albo przedstawia się je takimi, jakie są, albo pomija się je w uproszczeniu[3].

Nie tylko flaga…

Dyskusja nad zmianami jakie zaszły w fladze rządowej jest tylko jedną z kilku, które rząd da Costy wprowadził w sferze polityczno-prawnej, a które wypływały z światopoglądu reprezentowanego przez większość rządową w Portugalii. Przykładowo decyzją jednoizbowego parlamentu Portugalii, na wniosek rządu, przegłosowano ustawę dekryminalizującą eutanazję. Zgodnie z nową ustawą, tzw. osoba nieuleczalnie chora, która doświadcza „wielkiego cierpienia”, będzie mogła poddać się śmierci wspomaganej. Komisja lekarska musi z wyprzedzeniem zdecydować, czy eutanazja będzie dozwolona. Media przypominają, że uchwalona ustawa jest czwartą ustawą legalizującą eutanazję w Portugalii, przy czym dwie z nich zostały odrzucone przez Trybunał Konstytucyjny, a jedną zawetował prezydent Marcelo Rebelo de Sousa[4].

António da Costa 7 listopada 2023 podał się do dymisji z funkcji premiera, motywując to informacją o planowanym objęciu go postępowaniem w sprawie korupcyjnej; zaprzeczył jednocześnie, by popełnił tego typu przestępstwo. Rząd Costy pozostanie na stanowisku do czasu wyboru nowego gabinetu po wyborach parlamentarnych zaplanowanych na 10 marca 2024 r. w Portugalii. Dalszy rozwój sytuacji politycznej w tym kraju będzie zależał już tylko od wyborców…

dr Jan Wiśniewski

PRZYPISY

1. P.G. Amato, Governo remove símbolos cristãos de imagem oficial e abre polêmica em Portugal, https://oglobo.globo.com/blogs/portugal-giro/post/2023/12/governo-remove-simbolos-cristaos-de-imagem-oficial-e-abre-polemica-em-portugal.ghtml [dostęp 12.12.2023]. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 1
2. Ibidem. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 2
3. T. Gomes, O logo do governo e a bandeira nacional, https://www.dn.pt/opiniao/o-logo-do-governo-e-a-bandeira-nacional-17428532.html [dostęp 12.12.2023]. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 3
4. R. Brown, Portugal’s Prime Minister has removed the symbol of Christ’s wounds from the flag used by the government, https://thenationview.com/world-news/226556.html [dostęp 12.12.2023]. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 4