Kategorie bazy wiedzy

Kolejne ataki na chrześcijan w Izraelu (maj – sierpień 2023)

Kolejne ataki na chrześcijan w Izraelu (maj – sierpień 2023)

Wstęp

Pod koniec 2022 i na początku 2023 roku można było zaobserwować pogorszenie się sytuacji chrześcijan w Ziemi Świętej. Ilość ataków na chrześcijan na obszarze jurysdykcji państwa izraelskiego znacznie wzrosła. Szczególnie dotyczyło to Jerozolimy i miejsc chrześcijańskiego kultu religijnego położonych za Zachodnim Brzegu [1] .

Napięcia religijne pochodną kryzysu politycznego w Izraelu

Mimo zakończenia wyborów do Knesetu i zaprzysiężenia 29 grudnia 2022 roku nowego rządu Izraela, na czele którego stanął – po raz szósty w karierze – Benjamin Netanjahu, nie doszło do uspokojenia sytuacji politycznej w tym państwie. W dniach 26-27 marca 2023 roku nastąpiła wyraźna eskalacja protestów politycznych i masowych strajków trwających w Izraelu od stycznia br. w związku z planowanymi przez władzę zmianami w sądownictwie. Największe w dotychczasowej historii tego państwa demonstracje – liczące ponad 500 tys. uczestników w całym kraju – oraz strajki instytucji, organizacji i firm kluczowych dla funkcjonowania państwa i gospodarki – doprowadziły do zaognienia sytuacji [2] . Wobec groźby strajku generalnego ostatecznie Netanjahu wycofał się z forsowania tego projektu, jednak w czerwcu ponownie rozpoczęły się prace nad wspomnianą ustawą. Ponownie doszło do protestów, które tym razem nie powstrzymały rządu przed skierowaniem ustawy do parlamentu. Ostatecznie, 24 lipca koalicja rządząca przegłosowała w Knesecie ustawę ograniczającą możliwość Sądu Najwyższego (SN) do uchylania decyzji rządu, gdy te zostaną uznane za „nieracjonalne”, tj. nieproporcjonalnie skoncentrowane na interesie politycznym bez wystarczającego uwzględnienia interesu publicznego [3] . To z kolei doprowadziło do kolejnej fali protestów, w których brały udział setki tysięcy Izraelczyków m.in. na ulice Tel Awiwu wyszło na początku sierpnia ponad 100 tysięcy ludzi. Podobnie manifestacje odbyły się też w około 150 innych miejscach w całym kraju [4] . Spór o uprawnienia SN jest de facto sporem o tożsamość państwa izraelskiego oraz przyszłe kierunki jego rozwoju, co wyzwala narastające od dekad napięcia na tle politycznym, światopoglądowym, kulturowym i religijnym. Dotyczy on postrzegania kwestii narodowych lub narodowo-religijnych przez większość społeczeństwa oraz ich stosunku do praw i swobód indywidualnych oraz strzegących ich instytucji – w tym przypadku SN. W wymiarze doraźnym powodem masowych protestów są: radykalizm planowanych reform (tzn. drastyczne wzmocnienie wpływu polityków na decyzje SN oraz osłabienie roli sądów), nieufność wobec sił politycznych stojących za zmianami, tempo prac legislacyjnych oraz konsekwentne ignorowanie oporu społecznego. Duża część świeckich Izraelczyków o poglądach centrowych lub centroprawicowych ma obawy, że osłabienie kontrolnej roli SN nad ustawami wydawanymi przez Kneset otworzy drogę do przeobrażeń politycznych i prawnych odwzorowujących postępującą ewolucję kraju w kierunku etnicznego nacjonalizmu i rosnącego wpływu środowisk religijnych [5] . W tym przypadku działania wobec przedstawicieli innych religii (chrześcijan lub muzułmanów) budzą znacznie mniejsze oburzenie i opór. To daje w pewnym sensie „cichą” zgodę na coraz bardziej radykalne działania skrajnie prawicowo-religijnych organizacji żydowskich, których instytucje porządku publicznego traktują w sposób odbiegający od przyjętych norm prawnych.

Wzrost liczby ataków na chrześcijan i obiekty kultu (maj – sierpień 2023)

W 2022 roku odnotowano ponad pięćdziesiąt incydentów naruszenia prawa do wolności religijnej wobec chrześcijan, natomiast w pierwszych czterech miesiącach 2023 roku podobnych sytuacji było ponad trzydzieści. To w porównaniu z trzynastoma atakami w całym 2020 roku i dziewięcioma w 2021 roku – według danych zebranych przez Jerozolimskie Centrum Międzykościelne i Organizację Ochrony Chrześcijan w Ziemi Świętej, która obejmuje różne kościoły chrześcijańskie – pokazuje gwałtowny wzrost tego typu działań. Szczególnie było to widoczne podczas kampanii przed listopadowymi wyborami do Knesetu w 2022 roku oraz później w okolicach świąt chrześcijańskich: Bożego Narodzenia i Wielkanocy [6] . Od maja do sierpnia 2023 roku ekstremistyczni Żydzi dopuścili się kilkudziesięciu incydentów, począwszy od opluwania przez wandalizm, a skończywszy na napaściach na chrześcijan i ich miejsca zamieszkania. Szczególnie to pierwsze zaczyna być plagą dla chrześcijańskich duchownych oraz osób noszących widoczne symbole religijne – w tym również turystów. Jako przykład może służyć prowokacja dziennikarska przeprowadzona wiosną 2023 roku: dziennikarz przebrał się w habit franciszkanina i po kilku minutach został opluty [7] . Jak stwierdził Farid Jubran, radca generalny Kustodii Ziemi Świętej Kościoła katolickiego: „Zdecydowanie nastąpił wzrost – w zeszłym roku bardzo duży wzrost – wszelkiego rodzaju przemocy, opluwania, ataków na miejsca, prowokacji” [8] . Według szacunków działającego w Jerozolimie Centrum Danych o Wolności Religijnej w samym lipcu doszło do 20 incydentów, jednak wiele innych nie zostało zgłoszonych albo dlatego, że ofiary nie wiedziały o infolinii centrum albo przyzwyczaiły się do takich incydentów i nie zawracają sobie nimi głowy. Dnia 28 maja grupa ewangelików rozpoczęła modlitwy w Jerozolimskim Parku Archeologicznym, co spotkało się z gwałtowną reakcją aktywistów skrajnie prawicowej organizacji Lehava. Doszło do starć z izraelską policją, która chroniła chrześcijański koncert w Jerozolimie. Według Ynet aktywistom towarzyszyli zastępca burmistrza Jerozolimy Aryeh King i założyciel Lehava Bentzi Gopstein. W ich wyniku zostało zatrzymanych kilkunastu agresywnych członków Lehavy [9] . W czerwcu kamieniami obrzucona została Sala Wieczernika. W ostatnim czasie można zauważyć rozszerzenie się obszarów, na których dochodzi do incydentów skierowanych przeciwko chrześcijanom. W maju ultraortodoksjni chasydzcy Żydzi zaczęli modlić się przed klasztorem karmelitów Stella Maris w Hajfie, twierdząc, że został on zbudowany na grobie proroka Elizeusza. Od maja do końca lipca obok tegoż klasztoru miało miejsce dziewięć incydentów, podczas których policja aresztowała za napaść… arabskiego chrześcijanina [10] . Większość komentatorów twierdziła, że gdyby to były incydenty skierowane przeciwko społeczności czy też świątyniom żydowskim gdziekolwiek na świecie doszłoby do podjęcia poważnych działań ze strony władz państwowych. Bodajże najbardziej znanym wydarzeniem w tym okresie był ataki na Nowy Dom Polski w Jerozolimie, do których doszło na przełomie czerwca i lipca 2023 roku. Dom Polski to klasztor polskich Sióstr Elżbietanek położony w dzielnicy Me’a Sze’arim. Znajduje się tam dom pielgrzyma. Siostry Elżbietanki z prowincji poznańskiej przybyły do Jerozolimy w 1931 r., odpowiadając na apel kardynała Augusta Hlonda w celu zapewnienia sprawnej opieki nad pielgrzymami licznie przybywającymi do Domu Polskiego (obecnie zwanego Starym). Wcześniej zakonnice były obrzucane obelgami, gdy wychodziły z klasztoru, ale także na posesje wrzucano śmieci z sąsiednich posesji. Workami napełnionymi wodą obrzucano mieszkańców polskiego zakładu oraz odwiedzających pielgrzymów. Kamienie, szklane butelki i zepsute produkty spożywcze były i są także rzucane w stronę polskiego klasztoru przez jego sąsiadów. Jednak kolejny stopień agresji został wprowadzony w nocy z 16 na 17 czerwca, kiedy to niezidentyfikowany mężczyzna rzucił w wejście do posiadłości duży kamień. Podobny incydent miał miejsce następnej nocy, a kilka dni później grupa młodych Żydów zamieniła polski klasztor w cel rzucania kamieniami, dewastując dziedziniec klasztoru, w tym solidne drzwi antywłamaniowe [11] . Policja izraelska po reakcji polskiego MSZ przystąpiła do aktywnych działań, które doprowadziły do ujęcia dwóch uczestników tamtych wydarzeń. Pokazuje to jednak, jak trudna jest sytuacja chrześcijan w Ziemi Świętej.

Co dalej? Chrześcijanie wobec postawy władz izraelskich

W listopadzie ubiegłego roku dwóch żołnierzy brygady Giwati zostało oskarżonych o oplucie biskupa Sevana Gharibiana, podczas gdy przewodził procesji z Bazyliki Grobu Pańskiego. Żołnierze mieli także napluć na krzyż, który nieśli uczestnicy procesji. Izraelska policja zatrzymała mundurowych, a ormiańscy duchowni złożyli oficjalną skargę, zaznaczając, że po raz pierwszy spotkali się z takim zachowaniem ze strony żołnierzy [12] . T. Ten przypadek pokazuje, że ataków dopuszczają się już nie tylko radykałowie, ale również żołnierze armii izraelskiej. Wielu duchownych oraz chrześcijan mieszkających w Izraelu zgodnie twierdzi, że nie ma żadnych zorganizowanych negatywnych działań Izraela przeciwko chrześcijanom, nie ma prześladowań. Ale faktem jest, że w ciągu ostatnich kilku miesięcy doszło do wielu aktów przemocy wobec wszelkiego rodzaju Kościołów lub grup chrześcijańskich. Jak już wcześniej stwierdzono, że wielu ekstremistycznych Żydów czuje się dziś komfortowo, ponieważ nie obawiają się działań rządu i podległej mu policji. Ich zwolennicy czują się chronieni i ośmieleni zarówno słowami polityków, jak i obojętnością służb porządku publicznego, które chrześcijanie oskarżają o zaniedbanie prowadzenia dochodzeń w większości przypadków przemocy ze strony ekstremistów, pomimo istnienia zdjęć i nagrań przedstawiających sprawców. Według doniesień policja nie traktuje ataków poważnie, odmawiając traktowania incydentów jako elementu wpływającego na zagrożenie bezpieczeństwa publicznego i bagatelizując motywy napastników, twierdząc, że były to tylko przypadki wandalizmu. Dodatkowo coraz częściej pojawiają się informacje o rozszerzeniu Parku Archeologicznego w Jerozolimie, który mógłby objąć tereny należące do kościołów chrześcijańskich, co z kolei podporządkowałoby te budynki władzom izraelskim. Przywódcy kościołów obawiają się, że chrześcijanie wobec takiej sytuacji będą szukać bezpieczeństwa za granicą, zamiast pozostać w miejscu, w którym czują się zagrożeni.

dr Jan Wiśniewski

PRZYPISY

  1. Far-right Lehava activists, Israel Police clash at Christian event in Jerusalem, 22.06.2023, „The Jerusalem Post” 2023, https://www.jpost.com/breaking-news/article-747299 [dostęp 20.09.2023] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 1
  2. In spite of everything, “it is a privilege to live in the Holy Land”, https://acninternational.org/christmas-in-the-holy-land/ [dostęp: 20.05.2023]; To od nas zależy los chrześcijan w Ziemi Świętej – w Wielki Piątek we wszystkich kościołach zbiórka, https://www.gosc.pl/doc/8176036.To-od-nas-zalezy-los-chrzescijan-w-Ziemi-Swietej-w-Wielki [dostęp 20.05.2023] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 2
  3.  Izrael: kolejna sobota protestów przeciwko reformie sądów. „Netanjahu jest problemem, nie rozwiązaniem”. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 3
  4. Izraelski parlament przegłosował ustawę ograniczającą władzę Sądu Najwyższego. Protesty i spadek na giełdzie, PAP, 24 lipca 2023, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1600759%2Cizraelski-parlament-przeglosowal-ustawe-ograniczajaca-wladze-sadu [dostęp 19.09.2023] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 4
  5. J. Wiśniewski, Ziemia Święta: coraz częstsze ataki na chrześcijan (listopad 2022 – kwiecień 2023), https://copch.pl/baza-wiedzy/ziemia-swieta-coraz-czestsze-ataki-na-chrzescijan-listopad-2022-kwiecien-2023 [dostęp 12.09.2023] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 5
  6. Jerozolima: Atak na Dom Polski. Aresztowano wandali, 16.07.2023, „Do Rzeczy” 2023, https://dorzeczy.pl/religia/461568/zaatakowano-dom-polski-w-jerozolimie.html [dostęp 20.09.2023] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 6
  7. L. Galili, Christians come under attack as Israel’s far right gets more brazen, 04.08.2023, „Middle East Eye 2023”, https://www.middleeasteye.net/news/israel-jerusalem-christians-under-attack-far-right-more-brazen [dostęp 19.09.2023] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 7
  8. M. Matusiak, Przerwa taktyczna: Netanjahu zawiesza reformę sądownictwa, 28.03.2023, „Analizy. Ośrodek Studiów Wschodnich” 2023, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2023-03-28/przerwa-taktyczna-netanjahu-zawiesza-reforme-sadownictwa [dostęp 20.09.2023] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 8
  9. N. Jansezian, Concerns grow over rising attacks against Christian sites in Israel, 4.08.2023, „The Jerusalem Post” 2023, https://www.jpost.com/christianworld/article-753659 [dostęp 12.09.2023] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 9
  10. PolskieRadio24.pl 20.08.2023, https://polskieradio24.pl/5/1223/artykul/3227577,izrael-kolejna-sobota-protestow-przeciwko-reformie-sadow-netanjahu-jest-problemem-nie-rozwiazaniem [dostęp 19.09.2023] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 10
  11. Rośnie agresja wobec chrześcijan w Ziemi Świętej. Zaatakowano klasztor sióstr elżbietanek, PolskieRadio24.pl 19.07.2023, https://polskieradio24.pl/5/1223/artykul/3210891,rosnie-agresja-wobec-chrzescijan-w-ziemi-swietej-zaatakowano-klasztor-siostr-elzbietanek [dostęp 20.09.2023] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 11
  12. T. Staff, Givati soldiers accused of spitting at Armenian archbishop in Jerusalem procession, 28.11.2022, „The Times of Israel, https://www.timesofisrael.com/givati-soldiers-accused-of-spitting-at-armenian-archbishop-in-jerusalem-procession/ [dostęp 19.09.2023] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 12
  13. W Izraelu masowe protesty przeciwko rządowej kontroli sądownictwa. „Droga do pełnej dyktatury”, „Do Rzeczy”, 12 marca 2023 [dostęp 2.04.2023] (pol.). Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 13