Kategorie bazy wiedzy

Los chrześcijan w Nigerii cz. 2

Część 2

Nigeria to bardzo ważne państwo w regionie Afryki Zachodniej. Jego gospodarcze znaczenie rośnie. Jednocześnie jest jednym z najludniejszych państw afrykańskich. Zrozumienie sytuacji wydaje się zatem kluczowe. Sytuacja w Nigerii ma przełożenie na sytuację w regionie oraz w całej Afryce.

To co wzbudza negatywne uczucia, to coraz częściej pokazywane zdjęcia nigeryjskich wsi. Obraz jest smutny: mała wieś, kilka budynków oraz stos palących się ciał. Niestety tego typu obrazy coraz częściej z Nigerii do nas docierają. Stąd coraz więcej artykułów sugerujących, że w Nigerii trwa powolne ludobójstwo chrześcijan. Dane statystyczne nie ukazują jednak całości tragicznego obrazu. Każdej nocy ma być atakowana jakaś wioska. Statystyka dotyczy tylko ciał pozostawionych na miejscu. Oficjalnie sporo mieszkańców miało uciec za granicę lub w niedostępne obszary kraju. Nie zmienia to faktu, że wielu z nich nikt od ataku nie widział i nie jest wiadomym, czy jeszcze żyją.

Dane ICON (Międzynarodowego Komitetu Nigerii) podają, że w ciągu ostatnich pięciu latach zginąć mogło 35 tys. osób. Międzynarodowa Grupa Kryzysowa podaje 25 tys. ofiar. Nie są to jednak dane, które można zweryfikować. Trudno też ocenić, ile kobiet zostało zgwałconych, albo ile osób zostało skrzywdzonych. Większość statystyk skupia się na ofiarach Boko Haram. Praktycznie nie ma weryfikowalnych informacji o ofiarach innych formacji ekstremistycznych.

W jednym z wywiadów, katolicki ksiądz Joseph Bature Fidelis, który służy w diecezji Maiduguri, w północnej Nigerii, i jest jednocześnie dyrektorem Komisji Sprawiedliwości, Rozwoju i Pokoju zaznaczył, że na obszarze, gdzie większość stanowią muzułmanie, dochodzi do ciągłych naruszeń wolności religijnych. Odbywać się to ma poprzez takie działania jak: zawłaszczanie ziemi służącej dla celów religijnych, zakaz budowania nowych obiektów sakralnych, ekonomiczne wykluczenie religijnej mniejszości, zakaz studiowania na niektórych kierunkach przez przedstawicieli wspólnoty katolickiej/chrześcijańskiej, deprywacja polityczna. W konsekwencji, zdaniem księdza Fidelisa: cała chrześcijańska społeczność staje się „obywatelami drugiej kategorii”.

Ksiądz Fidelis podaje konkretne przykłady naruszeń wolności religijnej ze strony istniejącego systemu politycznego. Chrześcijanin odchodzący na emeryturę nie otrzyma świadczenia dopóki wcześniej nie podpisze dokumentów stwierdzających konieczność zapłacenia specjalnego podatku na rzecz urzędnika prowadzącego daną sprawę. W przypadku muzułmanów takiego obostrzenia nie ma. Jeśli chodzi o odmowę przyjmowania na niektóre kierunki studiów chrześcijan, skutki dla przyszłego rozwoju osobistego i możliwości zdobycia dobrze płatnej pracy są oczywiste. Skutkiem tego ma być od lat widoczna wewnętrzna migracja katolików/chrześcijan na południe Nigerii, gdzie społeczność pod względem religijnej przynależności jest bardziej wymieszana.

Wspomniany duchowny podkreśla, że pomimo 60 lat niepodległych dziejów – Nigeria to dawna kolonia Wielkiej Brytanii – trudno mówić o praworządności, czy konsolidacji demokracji. Poważnym problemem staje się interpretacja prawa przez urzędników i polityków. Chrześcijanie wyrażają obawy o to, w jakim stopniu ich prawa będą przestrzegane, skoro nie są traktowani na równi z innymi wspólnotami etnicznymi i religijnymi. W Nigerii żyje ponad 200 wspólnot, u których islam jest religią dominującą.

W analizowanym państwie głośnym stał się list arcybiskupa Augustine Akubeze oraz biskupa Camillusa Umoha. Wezwali oni rządzących do zintensyfikowania działań na rzecz rozwoju. Chodzi o ochronę zarówno wspólnot pasterskich, jak i rolniczych, bez dyskryminacji kogokolwiek. Większość Nigeryjczyków, po latach rebelii różnych organizacji ekstremistycznych, żyje w strachu. Brak realnych działań ze strony rządu wielu obywatelom ma sugerować, że może istnieć przyzwolenie do działań dysfunkcjonalnych dla państwa.

Równie głośnym apelem o działanie był list popularnego i szanowanego biskupa katolickiego w Sokoto, Matthew Kukaha. Hierarcha odczytał go podczas pogrzebu 18-letniego kleryka Michaela Nnadiego, który został uprowadzony i zamordowany (luty 2020 r.). Zdaniem biskupa głównym celem islamskich fundamentalistów jest „zabijanie chrześcijan” i „niszczenie chrześcijaństwa”. Działania te zostały skumulowane na obszarze północnej Nigerii. Zdaniem biskupa wszyscy wierni mają być teraz zagrożeni. Co więcej, Boko Haram i inne organizacje fundamentalistyczne miały wykorzystać swoistą szansę stworzoną przez nigeryjskie elity oraz obecny reżim prezydenta Muhammadu Bahari’ego. Dość nacjonalistyczny kierunek obecnego rządu doprowadzić miał do tego, że liderzy państwa w swoisty sposób ugruntowali dyskryminację katolików/chrześcijan.

Biskup Kukaha zauważył, że los Nnadiego jest metaforą losu wszystkich katolików w Nigerii.Już od pewnego czasu katolicy stali się celem ekstremistów w ogarniętej rebelią nigeryjskim państwie. W Wigilię 2019 r., 10 osób zostało ściętych przez jednostkę terrorystyczną podającą się za filię Państwa Islamskiego na terenie samozwańczego kalifatu nigeryjskiego. Dnia 20 stycznia 2020 r. Boko Haram podało w mediach społecznościowych, że zabiło chrześcijańskiego pastora Lawana Andimi’ego, który działał w organizacji Chrześcijańskie Stowarzyszenie Nigerii – jest „parasol ochronny” dla wszystkich chrześcijan w Nigerii.

Zdaniem hierarchy fakt, że władze od lat odmawiały faktycznej równości przedstawicielom różnych wspólnot religijnych dało „zielone światło” ekstremistom do rozwinięcia form terroru. Ofiarą tego są chrześcijanie, których życie ma być w całej Nigerii zagrożone. To, co jednak biskupa ma boleć najbardziej, to zaprzeczanie oczywistym faktom przez szeroko pojęty „Zachód’. Jego zdaniem jest niedorzecznością, by przemoc w Nigerii tłumaczyć powodami ekonomicznymi, walką o ziemię, bądź polityką, jednocześnie nie dostrzegając podłoża religijnego. Jest oczywistym faktem, że Boko Haram również morduje innych muzułmanów, lecz los chrześcijan nierzadko bywa jeszcze gorszy. Fundamentaliści dość często po zaatakowaniu jednej lub drugiej wioski, wpierw dokonują podziału mieszkańców ze względu na religijną przynależność. Chrześcijanom od razu daje się wybór, co stanowi znak rozpoznawczy nigeryjskiego terroru: nawrócenie na islam, bądź śmierć. Co ważne, pomimo tej „karuzeli przemocy”, jedynie chrześcijanie nie nawołują do krwawej zemsty, opierając się na słowach Jezusa.

Według danych z maja 2020 r. tylko w tym roku zginęło ponad 600 chrześcijan w Nigerii. Zgodnie z ostatnimi raportami narasta fala przemocy i prześladowań o podłożu religijnym. Międzynarodowe Towarzystwo Wolności Obywatelskich i Praworządności (Intersociety) podało, że od 1 stycznia do 15 maja 2020 r zginęło z rąk ekstremistów 620 chrześcijan. Co ważne, raport podkreśla, że największa przemoc miała miejsce w środkowej Nigerii, za którą stali fundamentaliści z Boko Haram, Zachodnioafrykańskiej Prowincji Państwa Islamskiego ISWAP oraz uzbrojone oddziały ludu Fulani. W tym roku przemoc ma wyraźnie antychrześcijański charakter. Zdaniem Intersociety od 2008 r., w wyniku aktów przemocy o podłożu religijnym, zginąć miało co najmniej 32 tys. chrześcijan. Coraz więcej też notuje się przypadków porwań dla okupu.

Wielu katolickich hierarchów, którzy są w Nigerii bardzo szanowani, wzywa władze do działania na rzecz zakończenia aktów przemocy. Duchowi liderzy katolików wzywają wiernych do noszenia czerni na znak solidarności z ofiarami przemocy oraz do modlitwy.

Przyjmuje się, że antychrześcijańska przemoc w Nigerii ma określony wzór: ataki na wioski, podpalanie farm, atakowanie pojazdów przewożących chrześcijan, zabijanie i porywanie (mężczyzn dla okupu, a kobiety w celu handlu niewolnikami), tortury, etc. Większość odezw o działania na rzecz ochrony chrześcijan kierowana jest na ręce prezydenta Nigerii, Muhammadu Buhari’ego.

dr Krystian Chołaszczyński – doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce i magister stosunków międzynarodowych, wykładowca w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu, zastępca koordynatora Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej w Toruniu.

Źródła:
Aniete Ewang, Mausi Segun, Nigeria, https://www.hrw.org/africa/nigeria#, [dostęp 18.07.2020].
Emeka Umeagbalasi, Nigeria Is A Killing Field Of Defenseless Christians, 13.04.2020, https://www.genocidewatch.com/single-post/2020/04/13/Nigeria-Is-A-Killing-Field-Of-Defenseless-Christians, [dostęp 17.07.2020].
Fionn Shiner, John Pontifex, Nigeria: Christians in the north are “all marked men and women”, bishop warns, 13.02.2020, https://acnuk.org/news/nigeria-christians-in-the-north-are-all-marked-men-and-women-bishop-warns/, [dostęp 19.07.2020].
Halima Gikandi, Christians in Nigeria feel targeted after pastor’s death, 28.02.2020, https://www.pri.org/stories/2020-02-28/christians-nigeria-feel-targeted-after-pastor-s-death, [dostęp 17.07.2020].
ICON, https://standwithnigeria.org/resources/news/, [dostęp 18.07.2020].
Kevin Clarke, Are Nigeria’s Christians the target of a genocide?, 02.07.2020, https://www.americamagazine.org/politics-society/2020/07/02/are-nigerias-christians-target-genocide, [dostęp 17.07.2020].
Lela Gilbert, Is the World Ignoring a Christian Genocide in Nigeria?, 21.04.2020, https://providencemag.com/2020/04/world-ignoring-christian-genocide-nigeria/, [dostęp 17.07.2020].
Mark Pattison, Priest cites religious freedom violations in northern Nigeria, 11.03.2020, https://cruxnow.com/church-in-africa/2020/03/priest-cites-religious-freedom-violations-in-northern-nigeria/, [dostęp 19.07.2020].
More than 600 Nigerian Christians killed in 2020, new report says, 18.05.2020, https://www.catholicnewsagency.com/news/more-than-600-nigerian-christians-killed-in-2020-new-report-says-65880, [dostęp 19.07.2020].
Nigeria, https://www.amnesty.org/en/countries/africa/nigeria/, [dostęp 19.07.2020].
Nigeria, https://www.hrw.org/africa/nigeria#, [dostęp 19.07.2020].
Nigeria. The World Factbook, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ni.html, [dostęp 19.07.2020].
Nnamdi Obasi, Nigeria, https://www.crisisgroup.org/africa/west-africa/nigeria, [dostęp 18.07.2020].
OHCHR in Nigeria (2019), https://www.ohchr.org/EN/Countries/AfricaRegion/Pages/NGSummary2019.aspx, [dostęp 19.07.2020].