Kategorie bazy wiedzy

Pogorszenie się sytuacji chrześcijan w dobie pandemii w Chinach

Watykan wykluczony z procesu mianowania biskupów w komunistycznych Chinach?

W połowie maja 2021 roku w Chińskiej Republice Ludowej doszło do aresztowania 63-letniego katolickiego biskupa Josepha Zhanga Weizhu z diecezji Xinxiang w prowincji Henan. Dzień wcześniej uwięziono siedmiu księży tejże diecezji i ​​bliżej nieokreślonej liczby seminarzystów, co jest postrzegane jako część kolejnej rozprawy z podziemnym Kościołem katolickim w Państwie Środka. Biskup Zhang został wyświęcony potajemnie w 1991 roku, ponieważ jego nominacja przez Watykan nie została zatwierdzona przez Konferencję Biskupów Kościoła Katolickiego w Chinach i Patriotyczne Stowarzyszenie Katolików Chińskich (PSKCh). Aresztowania nastąpiły po tym, jak diecezja postanowiła wykorzystać opuszczony budynek fabryczny na seminarium duchowne.

Jednak w rzeczywistości wspomniane aresztowania są elementem zaostrzania polityki władz chińskich wobec Kościoła katolickiego w tym kraju w ostatnich dwóch latach. Zgodnie z nowymi przepisami, które weszły w życie 1 maja 2021 roku, państwowy Kościół katolicki w Chinach i władze chińskie będą wybierać, zatwierdzać i wyświęcać kandydatów na biskupów. W opisie procesu nominacji nie ma słowa o roli Stolicy Apostolskiej, co jest sprzeczne z porozumieniem zawartym w 2018 roku, na mocy którego Watykan osiągnął porozumienie z rządem chińskim w sprawie mianowania biskupów. Warunki umowy, która została przedłużona w październiku 2020 roku na kolejne dwa lata, nigdy nie zostały w pełni ujawnione. W świetle jednak pojawiających się informacji porozumienie sankcjonowało wybór kandydatów na biskupów dokonany przez PSKCh i władze chińskie, którzy następnie zostaliby zatwierdzeni lub zawetowani przez Stolicę Apostolską. Krytycy stwierdzili, że wspomniane porozumienie nie złagodziło presji rządu na duchowieństwo katolickie w celu jego podporządkowania Pekinowi, lecz je nawet zaostrzyło. Wspominał o tym na początku 2021 roku kardynał Joseph Zen, były biskup Hongkongu i głośny krytyk porozumienia. Uważał on, że taka postawa na dłuższą metę sprawi, iż Kościół katolicki w Chinach straci godność i wiarygodność.

Kościoły na celowniku władz chińskich

Wprowadzenie nowych przepisów dotyczących obsady biskupiej w diecezjach na terenie Chin jest dalszym ciągiem zaostrzania kursu państwa komunistycznego. Jeszcze w lutym 2018 roku wprowadzono w Chinach ustawę o religii, która zaostrzyła kontrolę działalności wspólnot religijnych w tym kraju. Według tychże przepisów każda tego typu działalność musi uzyskać zgodę urzędu ds. religijnych, a oprócz tego ma propagować politykę partii komunistycznej. Przywódcy kościołów są bardzo często zatrzymywani, natomiast dzieci do lat 18 nie mogą uczęszczać do świątyń. W przestrzeni publicznej nie ma miejsca dla religii – lekarze czy nauczyciele są zmuszeni do podpisania oświadczeń o braku przynależności religijnej. Osobom w podeszłym wieku grozi się, że zostanie im obcięta emerytura, jeżeli nie wyrzekną się wiary w Jezusa. Taki przykład pochodzi z kwietnia 2020 roku, kiedy to urzędnicy w mieście Fuzhou w prowincji Jiangxi udali się do domu opieki, w którym przebywał sparaliżowany wierzący. Będąc tam zerwali obrazki z wizerunkiem Jezusa wiszące w jego pokoju. Powiedziano mu, że jeśli wciąż będzie praktykował swoją wiarę, zostanie wydalony z domu opieki, a jego świadczenia socjalne zostaną wstrzymane. Urzędnicy powiedzieli, że mam wierzyć w partię komunistyczną, gdyż to ona mnie karmi. W przeciwnym razie wszystkie moje zasiłki socjalne zostaną wstrzymane” – powiedział magazynowi Bitter Winter wspomniany pensjonariusz. Szykany i represje dotyczą nie tylko chrześcijan, również członków innych wyznań – muzułmanie czy buddyści muszą ukrywać swoją wiarę. Wybuch pandemii COVID-19 tę sytuację jeszcze znacznie pogorszył. Państwo chińskie wykorzystało pandemię, aby uzasadnić konieczność zamykania kościołów, nawet jeśli nie było to już konieczne. Wzrosła liczba nalotów i szykan wobec pojedynczych chrześcijan i rodzin. Tysiące kościołów zostało częściowo lub całkowicie zniszczonych. Niektóre skonfiskowano w ramach kampanii, która dosięgła prawie każdy region kraju. Z kościołów usuwa się krzyże. Przykładem tego jest usunięcie krzyża z kościoła w okręgu Guoyand w prowincji Anhui na początku marca 2020 roku. Usunięcie zostało uchwycone na wideo i udostępnione przez Chińskie Chrześcijańskie Towarzystwo Sprawiedliwości. Według International Christian Concern, z innego kościoła w mieście Bengbu, w prowincji Anhui, również zdjęto krzyż na rozkaz partyjnych oficjeli. Jak relacjonuje Bitter Winter, w samej tylko prowincji Anhui, w pierwszej połowie roku, KPCh wydała polecenie usunięcia ponad 900 krzyży z kościołów podporządkowanych kontroli władz. Podobne informacje – szczególnie w okresie marca-maja 2020 roku – napływały z innych chińskich prowincji.

Cały czas komunistyczne państwo domaga się ścisłej realizacji przepisów o religii wprowadzonych w lutym 2018 roku i rozszerzonych w lutym 2020 roku we wszystkich prowincjach. W 2020 roku władze w Xinxiang zamknęły katolickie szkoły i przedszkola zgodnie z nakazem Komunistycznej Partii Chin w zakresie edukacji grup religijnych, w tym Kościoła katolickiego – donosiło o tym czasopismo Bitter Winter, poświęcone wolności religijnej i prawom człowieka – a także kilka prowadzonych przez kościół sierocińców dla ubogich, sierot i niepełnosprawnych dzieci w różnych prowincjach Chin. Rozprawa w Xinxiang miła miejsce w czasie, gdy papież Franciszek wzywał katolików na całym świecie do modlitwy za chrześcijan w Chinach, którzy obchodzą 24 maja święto Najświętszej Maryi Panny, Wspomożycielki Wiernych i patronki ich „wielkiego kraju”.

Wykorzystanie COVID-19 przeciwko religijności

Jak już wcześniej wspomniano, represje wobec wspólnot religijnych – nie tylko chrześcijańskich – zaostrzyły się w okresie pandemii. Władze zatrzymały i aresztowały przywódców religijnych usiłujących prowadzić nabożeństwa online. Pekin kontynuował kampanię zakładającą „sinizację” nabożeństw, aby dostosować wszystkie doktryny i praktyki religijne do doktryny KPCh, w tym poprzez wymaganie od duchownych wszystkich wyznań uczestnictwa w sesjach indoktrynacji politycznej, monitorowanie nabożeństw religijnych, wstępne zatwierdzanie kazań i zmienianie tekstów religijnych dotyczących m.in. nauczania Jezusa Chrystusa. We wrześniu 2020 roku dyrektor generalny Biura Spraw Religijnych Chińskiej Republiki Ludowej Wang Zuo’an – któremu to podlega PSKCh – ogłosił, że wpływy zagraniczne i kontrola zostały całkowicie wyeliminowane z chrześcijaństwa w Chinach. Rząd zaoferował organom ścigania zachęty finansowe do aresztowania praktykujących oraz obywateli, którzy zgłosili „nielegalną działalność religijną”. Rząd kontynuował kampanię przeciwko grupom religijnym, które określał jako „kulty” m.in. Falun Gong. Od stycznia do lipca 2020 roku urzędnicy w całym kraju zamknęli miejsca kultu religijnego, w tym również te, które były powiązane z autoryzowanymi przez władze „patriotycznymi” stowarzyszeniami religijnymi. Często działo się tak w oparciu o przepisy antypandemiczne. Pojawiły się doniesienia, że ​​rząd chiński wykorzystał pandemię COVID-19 jako pretekst do zwiększenia nadzoru i aresztowań praktykujących religijność, w tym członków grup usankcjonowanych przez państwo oraz do ograniczenia prywatnego kultu wśród grup religijnych. Komuniści przymusowo instalują zaawansowane systemy monitoringu wideo w celu podglądania przebiegu obrzędów. Jeśli podczas nich padną słowa krytyki lub nie do końca odpowiadające polityce władz, dany duchowny lub wierni są wzywani na przesłuchania, a świątynie są zamykane. Raport Bitter Winter opisuje szczegółowo wykorzystanie systemów monitorujących do śledzenia zgromadzeń i zbierania materiałów dotyczących wypowiedzi, które mogą być później wykorzystane jako uzasadnienie do zlikwidowania danego kościoła. Kaznodzieja z miasta Henan Kaifeng w prowincji Lankao powiedział, że w co najmniej ośmiu kościołach Three-Self zainstalowano potężne kamery kosztujące ponad 10000 Yuanów (około 1400 USD). Rząd i władze lokalne mają pełną wiedzę na temat tego, kto prowadzi nabożeństwa, jaka jest ich treść, a nawet ilu zgromadzonych wierzących jest obecnych w kościele.

Władze ograniczają również drukowanie i rozpowszechnianie Biblii i innej literatury religijnej oraz karały firmy wydawnicze i kserograficzne zajmujące się publikowaniem materiałów religijnych. Władze ocenzurowały wpisy w internecie dotyczące Jezusa lub Biblii. Pojawiły się liczne doniesienia, że ​​władze zamknęły lub zniszczyły islamskie, chrześcijańskie, buddyjskie i taoistyczne domy modlitwy oraz zniszczyły publiczne pokazy symboli religijnych w całym kraju. Rząd chiński nakazał usunięcie elementów architektonicznych, które identyfikowały kościoły i meczety jako miejsca kultu religijnego. Zmienił także podręczniki, usuwając odniesienia do świąt religijnych. Doniesienia mówią o tym, że obywatele otrzymują finansową gratyfikację od władz za wyjawienie informacji o chrześcijanach i innych mniejszościach.

Katolicy w Chinach kontynentalnych mają tradycję odbywania co roku pielgrzymki, aby modlić się w sanktuarium Sheshan, najsłynniejszym sanktuarium maryjnym w kraju. W ostatnich kilku latach władze postawiły pielgrzymom wiele przeszkód, a od 2021 roku uniemożliwiły jakąkolwiek wizytę tam w maju, powołując się na pandemię koronawirusa, mimo że parki rozrywki w okolicy są otwarte. To pokazuje determinację partii komunistycznej, której celem jest przejęcie kontroli nad wszystkimi obszarami życia obywateli Chin. Należy pamiętać, że Chiny są bardzo rozległym krajem, a położenie chrześcijan może się znacznie różnić w różnych częściach kraju. Bez względu na to, sytuacja wszystkich chrześcijan znacznie się pogorszyła na terenie całego kraju.

Podsumowanie

Presja ze strony władz komunistycznych, której podlegają chrześcijanie, przyczyniła się do tego, że Chiny przesunęły się sześć miejsc do góry w stosunku do Światowego Indeksu Prześladowań za 2020, stworzonego przez Open Doors. W ciągu zaledwie trzech lat Chiny awansowały o 26 miejsc, co odzwierciedla gwałtownie pogarszającą się sytuację życia chrześcijan w tym najbardziej ludnym kraju świata.

dr Jan Wiśniewski

Bibliografia

1.      Centrum Ochrony Praw Chrześcijan https://copch.pl/przesladowania-chrzescijan/chiny-2 [dostęp 21.06.2021].

2.      China arrests Vatican-approved bishop, priests, seminarians, 24 may 2021, https://www.ucanews.com/news/china-arrests-vatican-approved-bishop-priests-seminarians/92587# [dostęp 20.06.2021].

3.      2020 Report on International Religious Freedom: China (Includes Tibet, Xinjiang, Hong Kong, and Macau). Office of International Religious Freedom, May 12, 2021, https://www.state.gov/reports/2020-report-on-international-religious-freedom/china/ [dostęp 21.06.2021].

4.      Watykan wykluczony z procesu mianowania biskupów w Chinach? 16 lutego 2021, https://dorzeczy.pl/religia/172833/watykan-wykluczony-z-procesu-mianowania-biskupow-w-chinach.html [dostęp 30.05.2021].

5.      M. Tylkowski, Przedłużenie tajnego porozumienia pomiędzy Watykanem a rządem Chińskiej Republiki Ludowej, https://www.sinicum.pl/index.php/materialy/artykuly/197-przedluzenie-tajnego-porozumienia-pomiedzy-watykanem-a-rzadem-chinskiej-republiki-ludowej [dostęp 21.06.2021].

6.      K. Ołdakowski SJ, Stolica Apostolska za przedłużeniem Porozumienia z Chinami, 29 września 2020, https://www.vaticannews.va/pl/watykan/news/2020-09/porozumienie-stolicy-apostolskiej-z-chinami.html [dostęp 20.06.2021].