Kategorie bazy wiedzy

Prześladowania wobec uchodźców?

W 58 z 76 krajów ze Światowego Indeksu Prześladowań odnotowano przypadki wysiedlania chrześcijan z domów. Tożsamość religijna była w tych przypadkach czynnikiem jedynym lub dodatkowym.

Każda historia związana z przesiedleniem jest unikalna dla danej osoby. Zazwyczaj jest to konsekwencja konfliktu, klęski żywiołowej, prześladowań lub wielu innych czynników. Religia jest częścią tego złożonego gobelinu powodów, dla których ludzie uciekają.

Jak przedstawiają się liczby dotyczące wysiedleń?

Komisja ONZ ds. Uchodźców (UNHCR) szacuje, że w połowie 2022 r. na świecie żyły 103 miliony osób w sytuacji przymusowego wysiedlenia, w tym osoby wewnętrznie przesiedlone. W czerwcu 2022 roku, kiedy stowarzyszenie Open Doors opublikowało raport „The Church on the Run”, liczba ta wynosiła 100 milionów; w nadchodzących miesiącach i latach liczba ta może jednak wzrosnąć.

Co Open Doors ma wspólnego z przesiedleńcami i uchodźcami?

Stowarzyszenie Open Doors zajmuje się wszystkimi typami przesiedleń i uchodźctwa, jednak jego mandat skupia się na sytuacji chrześcijan. W niektórych krajach chrześcijanie są zmuszani do ucieczki ze swoich społeczności lokalnych do innego miejsca względnego bezpieczeństwa w tym samym kraju lub w kraju sąsiednim, tylko po to, by stawić czoła nowym lub zmodyfikowanym formom prześladowań z powodu swojej wiary. Szukają schronienia w miejscach bezpieczeństwa, najczęściej takich jak oficjalne lub nieformalne obozy, domy schronienia, u członków rodziny mieszkających w innym miejscu lub osiedlają się w nowym miejscu w tym samym kraju. Czasami muszą uciekać do dżungli, by tam szukać schronienia na wiele miesięcy, jak to ma obecnie miejsce w Laosie.

Jak wysiedlenia wpływają na chrześcijan

Skala przymusowych wysiedleń na świecie wciąż rośnie. Wraz ze wzrostem liczby przesiedleńców i uchodźców, zdecydowana większość z nich nie ma dostępu do trwałych rozwiązań, a wielu musi żyć w sytuacjach „tymczasowych” przez dłuższy czas. Faktem jest, że wysiedlenia mogą zmienić oblicze danego kraju na całe pokolenia. W kontekście ekstremalnych prześladowań, chrześcijanie mogą być bardziej narażeni na przemoc psychologiczną i brak bezpieczeństwa fizycznego. Ich podatność na takie prześladowania zwiększa się, gdy są w ciągłym ruchu lub żyją w miejscach takich jak obozy dla uchodźców lub nieformalne miejsca przesiedlenia.

Jaka jest skala wysiedleń chrześcijan?

Raport Open Doors z 2022 roku wykazał, że chrześcijanie zostali przymusowo wysiedleni ze swoich domów w 58 z 76 krajów ze Światowego Indeksu Prześladowań 2022 z powodu tożsamości religijnej lub z powodu konfliktów, których podstawową przyczyną była religia. Większość tych chrześcijan to osoby wewnętrznie przesiedlone. Tylko niewielka część z nich znalazła względne bezpieczeństwo w innym kraju jako uchodźcy. Od 1 października 2020 r. do 30 września 2021 r. w 27 krajach WWL szacowano, że z powodów religijnych wyjechało 100 lub więcej osób. W co najmniej ośmiu krajach (Kongo DR, Erytrea, Iran, Mozambik, Myanmar, Niger, Nigeria i Pakistan) liczby te idą w tysiące. W sumie, według przybliżonych danych, w ciągu roku z powodów religijnych przesiedlono 200-300 tys. chrześcijan. Nie uwzględnia to chrześcijan, którzy zostali przesiedleni z innych powodów lub którzy zostali przesiedleni przed październikiem 2020 r. i nadal żyją w miejscach przesiedlenia.

W jakim stopniu globalny kryzys gospodarczy po COVID i zmiana klimatu mogą być uznane za czynniki napędzające wysiedlenia?

Czynnikami napędzającymi wysiedlenia na tle religijnym są presja rodziny i społeczności na konwertytów, presja państwa oraz agresywne grupy religijne. W raporcie The Church on the Run ani globalny kryzys ekonomiczny, ani „zmiany klimatyczne” nie zostały uznane za główny czynnik napędzający wysiedlenia na tle religijnym. Można jednak stwierdzić, że przyczyniają się one do napędzania szerszych (niereligijnych) przesiedleń. Niereligijny czynnik wysiedlenia może być albo a) niezwiązany z prześladowaniem religijnym, albo b) może łączyć się z wieloma czynnikami, w tym z prześladowaniem religijnym. Każdy z tych scenariuszy może zmusić chrześcijan do ucieczki.

Jak wysiedlenia wpływają na kobiety?

Samotne chrześcijanki są znacznie bardziej narażone na niebezpieczeństwo w przypadku wysiedlenia. Jeden z członków lokalnej jednostki Działu Badawczego Open Doors doniósł, że wysiedlenie spowodowane klęską żywiołową w jednym z krajów azjatyckich spowodowało, iż wysiedlone kobiety żyjące bez męskiej ochrony stały się ofiarami napaści seksualnej, gdy wychodziły na zewnątrz, by oddać mocz.

Gdzie Kościół został szczególnie dotknięty przez sytuację związaną z przesiedleniami lub uchodźctwem?

Jednym z przykładów jest Irak i znajdujący się tam obecnie rozproszony Kościół. Zanim Saddam Husajn doszedł do władzy, w kraju żyło ponad milion chrześcijan. Kiedy na scenie pojawiło się samozwańcze Państwo Islamskie (IS), tysiące chrześcijan uciekło i stało się uchodźcami w sąsiednich krajach lub przesiedleńcami przebywającymi w obozach usytuowanych w bezpieczniejszych rejonach kraju. Teraz szacuje się, że w Iraku pozostało zaledwie 164 tys. chrześcijan. Kościół iracki jest głęboko podzielony i doświadczył zbiorowej traumy, a tylko mniejszość chrześcijan powróciła do swoich pierwotnych miast lub wsi, podczas gdy inni szukają poczucia bezpieczeństwa i tożsamości gdzie indziej.

Implikacje i wnioski

Ostatecznym celem wysiedleń motywowanych religijnie może nie być bezpośrednie usunięcie niepożądanej wspólnoty wyznaniowej z danego miejsca. Celem może być to, że surowość, ciągłe prześladowania i nowe formy izolacji w trakcie wysiedlenia spowodują, że osoba wierząca zakwestionuje swoje przekonania religijne.

Rozłąka z rodziną w wyniku wysiedlenia stwarza również wyzwania, które wpływają na emocjonalny, fizyczny i duchowy dobrostan dzieci i młodzieży. Z członkami rodziny lub bez nich, wiele dzieci może być wysiedlonych przez lata, a nawet przez całe swoje dzieciństwo. Te (często bardzo traumatyczne) doświadczenia i ograniczenie dostępnych możliwości mogą bezpośrednio kształtować ich przyszłość. Ponadto, gdy w wyniku wysiedlenia dzieci zostają oddzielone od chrześcijańskich rodziców, może to pozbawić je źródła edukacji religijnej, a także emocjonalnego wsparcia niezbędnego do wychowania dziecka.

Łukasz Wilczyński