Kategorie bazy wiedzy
Represje wobec działaczy katolickich i protestanckich na komunistycznej Kubie w latach 2021-2022 cz. I – rok 2021
W ostatnim okresie można zauważyć pogarszającą się sytuację chrześcijan w komunistycznej Kubie. Jest to wynik protestów, które miały miejsce w lipcu 2021 roku w wielu miastach i regionach kraju, a spotkały się z gwałtownym przeciwdziałaniem ze strony komunistycznego aparatu bezpieczeństwa państwa, który mimo śmierci Fidela Castro w 2016 roku oraz odejścia z najważniejszych funkcji państwowych jego brata Raula w kwietniu 2021 roku, w dalszym ciągu utrzymuje represyjny i autorytarny ustrój komunistyczny. „Nowy” sekretarz Kubańskiej Partii Komunistycznej Miguel Díaz-Cane – należący do młodszego pokolenia kubańskich komunistów lojalnych wobec jednopartyjnej władzy – mimo pewnego otwarcia na kwestie gospodarcze, opowiada się przeciw demokratyzacji jej systemu politycznego. Mimo początkowych nadziei związanych ze zmianą przywództwa po sześciu dekadach rządów rodziny Castro, można uznać że jeśli chodzi o kwestię praw obywatelskich i wolności religijnej sytuacja na Kubie w ostatnim czasie uległa pogorszeniu. O ile w schyłkowym okresie rządów Raula Castro doszło do pewnego odprężenia w stosunkach państwo-Kościół m.in. w marcu 2012 roku Raul Castro spotkał się z papieżem Benedyktem XVI podczas jego pielgrzymki na Kubę oraz trzykrotnie spotkał się i rozmawiał z papieżem Franciszkiem: po raz pierwszy w Watykanie w maju 2015 roku, następnie podczas pielgrzymki papieża na Kubę we wrześniu 2015 roku oraz podczas historycznej podróży papieża na Kubę w lutym 2016 roku. Jednak w okresie rządów Miguela Díaz-Cana sytuacja wróciła do stanu sprzed 2012 roku. Komunistyczna Partia Kuby, stara się ponownie rozciągnąć kontrolę życia społecznego na Kościół katolicki oraz wyznania protestanckie zgodnie z totalitarną ideologią komunistyczną. Rząd ostro reaguje na każdy przejaw opozycji, rozprawiając się z osobami protestującymi czy nawet solidaryzującymi się z nimi. Kiedy przywódcy kościelni lub działacze chrześcijańscy krytykują reżim, spotykają się z wrogością, aresztowaniami, wyrokami więzienia, groźbami śmierci oraz ciągłym prześladowaniem ze strony sił bezpieczeństwa i sympatyków rządów komunistycznych, którzy często prowadzą aktywne działania przeciwko nim. Niewątpliwie pewien wpływ na relacje z Kościołem mają stosunki z Stanami Zjednoczonymi. Po próbach przywrócenia stosunków dyplomatycznych z Kubą przez byłego prezydenta USA Baracka Obamę, były już prezydent USA Donald Trump wprowadził restrykcje i utrzymał embarga handlowe, gospodarcze i finansowe. Obecny prezydent USA, Joe Biden, nie podjął jeszcze żadnych konkretnych działań, aby zmienić politykę poprzedniej administracji wobec Kuby.
Punktem który rozpoczął największe protesty w kraju od czasu rewolucji kubańskiej 1959 roku był 11 lipca 2021 roku, kiedy to tysiące Kubańczyków wyszły na ulice w największych ogólnokrajowych demonstracjach przeciwko rządowi kubańskiemu. Protesty rozprzestrzeniły się po całej wyspie po tym, jak transmisje na żywo i relacje zostały szeroko rozpowszechnione w mediach społecznościowych, pokazując pokojowy marsz protestacyjny w mieście San Antonio de los Baños. W ciągu kilku godzin tysiące obywateli wyszły na ulice w całym kraju, skandując „Patria y Vida” (Ojczyzna i życie), „Wolność” i „Nie boimy się”. Te pokojowe protesty miały miejsce kilka dni po przejściu huraganu Elsa nad centralną Kubą i po miesiącach rosnących napięć społecznych związanych z poważnymi niedoborami żywności, rosnącymi cenami podstawowych towarów, co związane było z wysoką inflacją oraz wzrostem liczby przypadków COVID-19, które narażały system opieki zdrowotnej na ryzyko upadku. Rząd odpowiedział brutalnymi represjami i arbitralnymi zatrzymaniami na masową skalę. Wkrótce po rozpoczęciu protestów prezydent Miguel Díaz-Canel wezwał zwolenników rządu i siły bezpieczeństwa do zdecydowanej reakcji na protesty, co zapoczątkowało brutalną rozprawę z manifestantami: odnotowano przypadki śmierci w wyniku pobić, a kubańskie organizacje broniące praw donosiły, że ponad 1400 osób zostało zatrzymanych, a z których to ponad 900 pozostawało za kratkami do lipca 2022 roku. Często przetrzymywano ich w trudnych warunkach, torturowano, pozbawiano kontaktu z najbliższymi przez kilka miesięcy. Kubańskie sądy kontrolowane przez władze komunistyczne, potwierdziły wyroki skazujące ponad 380 protestujących i przypadkowych osób, w tym kilkoro dzieci. Kilka organizacji zgłosiło w tym okresie ogólnokrajowe przerwy w dostępie do internetu, a następnie niestabilną łączność, w tym ograniczenia w mediach społecznościowych i platformach komunikacyjnych. Według „Human Rights Watch” (HRW), siły bezpieczeństwa pobiły rzymskokatolickiego księdza Jose Castora Alvareza Devesę, gdy ten oferował pomoc poszkodowanej osobie podczas protestu w Camaguey 11 lipca. Za udział w marszu tego samego dnia pastor Rosales Fajardo został uznany za winnego zarzutów i czekał w areszcie na wyrok do końca roku. Sissi Abascal Zamora, najmłodsza członkini ugrupowania opozycyjnego „Kobiety w Bieli” (hiszp. Las Damas de Blanco) otrzymała sześcioletni wyrok za udział w lipcowych protestach. Również inne członkinie tego stowarzyszenia spotkały szykany i represje ze strony władz, szczególnie że pod koniec 2020 roku „Kobiety w Bieli” powróciły na swoje cotygodniowe pokojowe spacery protestacyjne w miastach na całej Kubie. Miało to miejsce po miesiącach zaprzestania działalności z powodu ograniczeń zdrowotnych nałożonych podczas początkowego wybuchu pandemii COVID-19 [1] . W. Według organizacji broniącej wolności religijnej „Christian Solidarity Worldwide” (CSW) w 2021 roku było 32 przypadków, w których „Kobiety w Bieli” nie mogły uczestniczyć w nabożeństwach religijnych; najczęściej przybierało to formę zatrzymania w drodze na Mszę Świętą lub na modlitwę przed ich protestem. Blisko połowa spraw dotyczyła liderki Berty Soler Fernández. Pani Soler Fernández, mieszkanka Hawany, która jest regularnie nękana przez policję m.in. uniemożliwia się jej wejście do kościoła lub opuszczenie domu. Władze zatrzymały również kilkunastu członków Stowarzyszenia Wolnych Jorubów Kuby (Wolni Jorubasowie), którzy podczas tych działań byli bici i używano przeciwko nim gróźb. Amerykańska organizacja pozarządowa Global Liberty Alliance poinformowała, że po lipcowych protestach czterech z nich po długotrwałym areszcie tymczasowym, zostało skazanych do 10 lat więzienia. CSW poinformowało również, że dwóch innych pastorów zatrzymanych 11 lipca w Matanzas, Yeremi Blanco Ramirez i Yarian Sierra Madrigal, spędziło dwa tygodnie w więzieniu, bez możliwości komunikowania się ze swoimi rodzinami, prawnikami lub przyjaciółmi przed zwolnieniem do aresztu domowego po naciskach międzynarodowych. Obaj mężczyźni otrzymali mandaty za udział w protestach i pozostali pod obserwacją policji do końca roku. Gdy byli w areszcie, właściciel domu eksmitował rodzinę pastora Sierry Madrigala z wynajmowanego mieszkania po tym, jak służby bezpieczeństwa zagroziły mu konsekwencjami karnymi. Później władze zmusiły obu mężczyzn do podpisania dokumentu, który uzasadniałby ich uwięzienie w przypadku udziału w przyszłych protestach. Podobne przypadki dotyczyły również innych duchownych wyznań chrześcijańskich.
W połowie listopada 2021 roku miały odbyć się ponownie protesty, zbliżone do tych z połowy lipca tegoż roku, a zorganizowane przez grupę młodych aktywistów i artystów Archipiélago. Władze postanowiły nie dopuścić do wsparcia ich przez duchownych. Od końca października duchowni i przywódcy religijni otrzymywali wezwania przez policję i służby bezpieczeństwa państwa, byli przesłuchiwani pod kątem ich stanowiska w sprawie przygotowywanych protestów, ostrzegano ich przed jakimkolwiek uczestnictwem i grożono aresztowaniem, jeśli to zrobią. Urząd ds. Religii (ORA) wystosował bezpośrednie ostrzeżenie do władz Kościoła katolickiego na Kubie, że trzech księży w Camaguey, Alberto Reyes Pias, Jose Castor Alvarez i Rolando Montes de Oca zostanie aresztowanych, jeśli będą uczestniczyć w jakichkolwiek protestach. Jeden z księży, Alberto Reyes, obiecał przyłączyć się do protestów mówiąc: „Ewangelia Jezusa Chrystusa mówi o wolności, mówi o sprawiedliwości, mówi o prawdzie. Jeśli aresztowanie jest ceną bycia wiernym naukom Ewangelii – niech tak będzie”. Media społeczne donosiły, że w dniu planowanego marszu 15 listopada z rana, grupa urzędników i sympatyków Komunistycznej Partii Kuby zaaranżowała protesty przed rezydencją arcybiskupa Camaguey, gdzie przebywał ksiądz Reyes wraz z arcybiskupem Wilfredo Pino Estevezem. Zwolennicy rządu nękali również przełożoną Sióstr Miłosierdzia, siostrę Nadieski Almeidę w Hawanie. Według doniesień prasowych, rząd wykorzystał zorganizowane przez siebie protesty do zastraszenia krytyków, aby nie opuszczali oni swoich miejsc zamieszkania. Z powodu tłumów na protestach i obecności funkcjonariuszy bezpieczeństwa państwowego, księża i wielu innych przywódców religijnych pozostało w swoich domach tegoż dnia – 15 listopada. Kubańskie Obserwatorium Praw Człowieka zarejestrowało co najmniej 30 represyjnych aktów wobec duchownych i osób świeckich związanych z różnymi grupami religijnymi za okazanie poparcia dla proponowanych marszów listopadowych. Działania rządu obejmowały liczne zatrzymania, inwigilację policyjną, ograniczenie dostępu do internetu. Mimo tych szykan część księży rzymskokatolickich, zakonnic i działaczy świeckich wzięła udział w marszach, w tym w Hawanie i Bejucal w prowincji Mayabeque, pomimo rządowych gróźb aresztowania i więzienia. Wielu hierarchów i przywódców religijnych – zarówno z zarejestrowanych, jak i niezarejestrowanych grup wyznaniowych – wypowiadało się publicznie przeciwko fali represji i poparło prawo do wolności słowa.
Łącznie w 2021 roku CSW udokumentowało 272 przypadki obejmujące 498 naruszeń wolności religii lub przekonań, co w porównaniu z 203 sprawami w 2020 roku i 260 w 2019 roku jest bardzo znaczącym wzrostem. Najczęściej zgłaszanym naruszeniem było uniemożliwienie uczestnictwa w nabożeństwach religijnych, co zostało zgłoszone 115 razy; dotyczyło to głównie działaczy społeczeństwa obywatelskiego, w szczególności „Kobiet w Bieli”. Naruszenia polegające na nękaniu lub groźbach były tuż za nimi. Doszło do 79 naruszeń dotyczących bezprawnego zatrzymania. Większość z nich, choć nie wszystkie, dotyczyło krótkotrwałego zatrzymania, trwającego od kilku godzin do kilku dni, zwykle w celu uniemożliwienia danej osobie uczestnictwa w nabożeństwach religijnych.
dr Jan Wiśniewski
Bibliografia:
2021 Report on International Religious Freedom: Cuba. Office of International Religious Freedom, June 2, 2022, https://www.state.gov/reports/2021-report-on-international-religious-freedom/cuba/ [dostęp 12.09.2022]
Las Damas de Blanco, https://damasdeblanco.com/ [dostęp 15.09.2022]
Religious leaders march despite repression, 16 November 2021, https://www.csw.org.uk/2021/11/16/press/5481/article.htm [dostęp 12.09.2022]
Homeland, Faith, Life: a call for freedom in Cuba, February 2022, https://www.csw.org.uk/HomelandFaithLife [dostęp 11.09.2022]
PRZYPISY
- Pod koniec 2020 roku „Kobiety w Bieli” powróciły na swoje cotygodniowe pokojowe spacery protestacyjne w miastach na całej Kubie, po miesiącach zaprzestania działalności w poszanowaniu ograniczeń zdrowotnych nałożonych podczas początkowego wybuchu pandemii COVID-19. Każdego tygodnia od 2003 roku członkinie grupy ubierają się na biało, uczęszczają na Mszę Świętą, a następnie chodzą w milczeniu głównymi ulicami swoich miast w proteście przeciwko bezprawnemu uwięzieniu ich krewnych, którzy są przetrzymywani jako więźniowie polityczni. Rząd odpowiedział, próbując zablokować im uczestnictwo we Mszy, w większości przypadków arbitralnie zatrzymując ich na czas trwania nabożeństw. Wielu zgłaszało również, że nie wolno im w ogóle uczestniczyć w jakichkolwiek nabożeństwach lub zajęciach religijnych, nie tylko niedzielnej Mszy Świętej. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 1
