Kategorie bazy wiedzy

Represje wobec działaczy katolickich i protestanckich na komunistycznej Kubie w latach 2021-2022 cz. II – rok 2022

Według organizacji broniącej wolności religijnej Christian Solidarity Worldwide (CSW), Komunistyczna Partia Kuby, za pośrednictwem swojego Urzędu ds. Religii (ORA) i Ministerstwa Sprawiedliwości (MOJ), nadal kontrolowała większość aspektów życia religijnego. Represje, prześladowania i szykany zapoczątkowane po protestach przeciwko władzom komunistycznym z lipca 2021 roku, doprowadziły do zaostrzenia prawa i prewencyjnych represji w 2022 roku. Dnia 15 maja 2022 roku Zgromadzenie Narodowe Kuby (Asamblea Nacional del Poder Popular) zatwierdziło nowy kodeks karny, który wszedł w życie w połowie sierpnia. Nowy kodeks zastępuje ustawę z 1987 roku – i zmienia kubański system karny po zatwierdzeniu Konstytucji z 2019 roku. Nowy kodeks umożliwia reżimowi dalsze ograniczanie podstawowych wolności, takich jak publiczne protesty czy wolność wyznania i umożliwienie odbywania praktyk religijnych. Jest to pokłosie ustaleń przyjętych w konstytucji z 2019 roku, która osłabiła gwarancje wolności religii lub przekonań.

Władze po wydarzeniach z lipca 2021 roku postanowiły również ograniczyć wolność słowa w internecie. Ustawa dotycząca tychże kwestii weszła w życie 17 sierpnia 2021 roku. Nowa ustawa o cyberbezpieczeństwie kryminalizuje wszelką internetową krytykę rządu, a także podżeganie do „zamieszek publicznych”, którego rząd używa do opisania pokojowych marszów protestacyjnych, które miały miejsce na całej wyspie po 11 lipca 2021 roku. Zgodnie z ustawą wszelkie rozpowszechnianie „treści, które naruszają konstytucyjne, społeczne i ekonomiczne zasady państwa, zachęcając do mobilizacji lub innych aktów wpływających na porządek publiczny; która rozpowszechnia komunikaty usprawiedliwiające przemoc, wszelkiego rodzaju wypadki, które wpływają na prywatność i godność ludzi, będą teraz uważane za cyberterroryzm”. Kara za złamanie prawa to 3000 pesos kubańskich (120 dolarów) – olbrzymia suma jak na warunku kubańskie – lub dwa do czterech lat więzienia. Daje to rządowi szerokie i subiektywne uprawnienia do rozprawiania się z wolnością wypowiedzi i działaniami chroniącymi prawa człowieka, w tym również z prawami do wyznawania wiary.

Trudna sytuacja gospodarcza, represyjne działania rządu, a także jego widoczna niechęć do zajęcia się przyczynami, które wyprowadziły wielu Kubańczyków na ulice, zmusiły tysiące z nich do opuszczenia kraju, często przez Nikaraguę, która zniosła obowiązek wizowy dla Kubańczyków pod koniec 2021 roku. Straż Graniczna Stanów Zjednoczonych zatrzymała na granicach od stycznia do maja 2022 roku ponad 118 000 Kubańczyków – dramatyczny wzrost w porównaniu z ponad 17 000 w tym samym okresie w 2021 roku. Amerykańska Straż Przybrzeżna od października 2021 roku zatrzymała na morzu ponad 2900 Kubańczyków, co jest zdecydowanie najwyższą liczbą w ciągu ostatnich pięciu lat. Mimo represji i zastraszania ze strony władz kubańskich, można było zauważyć zwiększenie gotowości hierarchów kościelnych i przywódców religijnych do publicznego wypowiadania się na temat łamania praw człowieka. Jest to szczególnie godne uwagi, biorąc pod uwagę, że liczba publicznych oświadczeń – w tym niektórych wydawanych przez całe grupy religijne – wzrosła w okresie represji po 11 lipca i przed 15 listopada oraz w atmosferze narastających aresztowań. Konferencja Biskupów Katolickich i niektóre z największych wyznań protestanckich na wyspie – w tym Zgromadzenia Boga Kuby, Kościół Metodystyczny na Kubie oraz Liga Ewangelicka – opublikowały wiele oświadczeń potępiających stosowanie przemocy przez rząd i potwierdzających prawo wszystkich Kubańczyków do pokojowego wyrażania się, w tym poprzez marsze protestacyjne. Oświadczenia niektórych grup protestanckich wzywały również do uwolnienia wszystkich zatrzymanych za udział w pokojowych marszach. 27 stycznia 2022 roku setki katolików, w tym biskupi, zakonnicy i świeccy, wystosowało publiczny apel do obywateli, aby zaczęli przejmować kontrolę nad przyszłością swojego kraju. W apelu napisano: „Naród kubański, choć powoli, przezwyciężał i oduczał się bezradności… Jest to bardzo ważna droga do wzmocnienia i odzyskania poczucia własnej wartości społecznej. Ważne jest, abyśmy poczuli się silniejsi, przekonali samych siebie, że możemy działać i żyć bez paraliżu strachu, abyśmy mogli swobodnie wyrażać siebie, szukać dobra i sprawiedliwości, zachowując pokój i być krytyczni wobec naszej rzeczywistości, ponieważ w rzeczywistości obowiązkiem każdego jest wnoszenie wkładu w budowanie nowej Kuby”.

Według międzynarodowych mediów, pomimo rosnących niedoborów żywności, lekarstw i innych podstawowych artykułów, władze komunistyczne znacznie ograniczyły możliwość otrzymywania i dystrybucji pomocy humanitarnej wielu organizacjom religijnym. Chociaż rząd zezwolił Caritas na dalsze dostarczanie żywności i innych towarów potrzebującym – pod ściślejszą kontrolą rządowych urzędników – jednak w pozostałych przypadkach nie zezwolił na niesienie pomocy wielu mniejszym grupom religijnym i organizacjom charytatywnym. Rząd pod pozorem zwalczanie działań destrukcyjnych ze strony innych państw, a szczególnie Stanów Zjednoczonych, nadal ogranicza im możliwość otrzymywania darowizn z zagranicy.

Wiosną 2022 roku siły bezpieczeństwa rozpoczęły aresztowania wśród byłych i domniemanych uczestników wydarzeń z lipca i listopada 2021 roku. W czerwcu sąd w Hawanie skazał dwóch kubańskich artystów-dysydentów: Luisa Manuela Otero Alcantara i Maykela „Osorbo” Castillo, na kary odpowiednio pięciu i dziewięciu lat więzienia między innymi za „pogardę wobec symboli ojczyzny i zakłócanie porządku publicznego”. Niemalże w tym samym czasie kubańska prokuratura generalna ogłosiła, że 74 osoby zostały skazane za udział w antyrządowych manifestacjach, do których doszło w kraju w 2021 roku. Spośród nich 56 skazanych otrzymało wyroki od 10 do 18 lat więzienia, a 18 (w tym 12 nieletnich) skazano na prace społeczne. Według różnych danych w więzieniach przebywa obecnie (dane na koniec lipca 2022 roku) około 900 osób. Według przywódców religijnych i byłych więźniów władze nadal odmawiały więźniom, w tym więźniom politycznym, wizyt duszpasterskich i możliwości spotykania się z innymi więźniami w celu oddawania czci, modlitwy i nauki. Wielu więźniów twierdziło również, że władze wielokrotnie konfiskowały Biblie, krucyfiksy, różańce i inne przedmioty religijne, czasami jako karę, a innym razem bez wyraźnego powodu.

„Christian Solidarity Worldwide” oraz przedstawiciele kościołów i związków wyznaniowych informują, że rząd w Hawanie, za pośrednictwem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, nadal systematycznie umieszcza informatorów we wszystkich organizacjach religijnych, jak również czasami przekonując lub zastraszając członków i duchownych do działania jako informatorzy lub wysyłając informatorów w celu infiltracji kościołów. Głównym celem tych działań jest monitorowanie i zastraszanie przywódców religijnych oraz informowanie o treści kazań i uczestnikach Mszy Świętych i spotkań religijnych. W rezultacie tych działań, wielu duchownych i przywódców religijnych nadal praktykuje autocenzurę, unikając w swoich kazaniach i nauczaniu treści, które mogłoby być interpretowane jako wystąpienia antyrządowe lub kontrrewolucyjne. Przywódcy kościołów katolickich i protestanckich, zarówno w uznanej przez rząd Radzie Kościołów Kubańskich, jak i poza nią, nadal donoszą o częstych wizytach agentów bezpieczeństwa państwowego i urzędników partii komunistycznej. Mimo tych działań, od czerwca 2022 roku, dooszło do kilku protestów antyrządowych, spowodowanych głównie przez kryzys energetyczny, niedobory żywności i leków, których Kuba doświadcza od miesięcy. Pierwsza z tych demonstracji miała miejsce na Uniwersytecie Ignacio Agramonte w Camagüey. Studenci protestowali przeciwko długim godzinom zaciemnienia i niedoborowi wody. Podobne wystąpienia miały miejsce jeszcze w blisko dwudziestu innych miejscowościach. Jedyną odpowiedzią władz na protesty były aresztowania i represje wobec uczestniczących w nich osób. Dotknęło do kilkuset ludzi. W odpowiedzi Kościół katolicki oraz inne związki wyznaniowe wyraziły swoje poparcie dla pokojowych demonstracji, protestując przeciwko aresztowaniom. Przykładem tego stanowiska było opublikowanie przez Kubańską Konferencję Religijnych Mężczyzn i Kobiet (Conferencia Cubana de Religiosasos – CONCUR) 27 sierpnia na Facebooku, przesłania solidarności z setkami obywateli prześladowanych lub aresztowanych przez kubańską dyktaturę podczas protestów w połowie sierpnia 2022 roku w mieście Nuevitas w prowincji Camagüey. To wywołało z kolei gwałtowną reakcję sił bezpieczeństwa i represje wobec kościołów i stowarzyszeń religijnych. Rozpoczęły się aresztowania wśród duchownych i świeckich wiernych. Skala tych działań podlega obecnie ocenie, jednak ze względu na blokadę informacyjną będzie to trudne do ustalenia w najbliższym czasie.

Intensyfikacja prześladowań religijnych na wyspie w zeszłym roku oraz w obecnym tj. 2022 nie uszła uwagi Papieskiemu Stowarzyszeniu Pomoc Kościołowi w Potrzebie oraz organizacji Open Doors. Ta ostatnia przygotowuje listę krajów, w których bycie chrześcijaninem oraz praktykowanie obrzędów takich jak Msze Święte, jest lub może stanowić przyczynę represji, wykluczenia lub dyskryminacji, jak również śmierci. Od 2012 roku Kuba nie była częścią corocznej listy tej organizacji, która obejmuje – w porządku malejącym – 50 krajów. Jednak w raporcie organizacji z 2022 r., który obejmuje wydarzenia z 2021 roku, Kuba uplasowała się na 37. miejscu na liście 50, z poziomem prześladowań sklasyfikowanym jako „bardzo wysoki”. Niestety, dalsze działania władz kubańskich w 2022 roku mogą doprowadzić do dalszych przesunięć na tej liście.

dr Jan Wiśniewski

Bibliografia:

Constitutional Reform and Religious Freedom in Cuba, UNITED STATES COMMISSION ON INTERNATIONAL RELIGIOUS FREEDOM 2022, https://www.uscirf.gov/sites/default/files/2022-07/2022%20Constitutional%20Reform%20and%20Religious%20Freedom%20in%20Cuba.pdf [dostęp 19.09.2022]

Kuba. Dwaj opozycyjni artyści skazani m.in. za „obrazę symboli ojczyzny”, https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2022-06-24/kuba-dwaj-opozycyjni-artysci-skazani-m-in-za-obraze-symboli-ojczyzny/?ref=article [dostęp 12.09.2022]

I. Oliver and M. N. Venancio, 5 Concerns About Cuba’s New Penal Code, https://www.wola.org/analysis/5-concerns-about-cuba-penal-code/ [dostęp 12.09.2022]

Kuba: Rok po protestach z 11 lipca, https://pkwp.org/newsy/kuba_rok_po_protestach_z_11_lipca [dostęp 12.09.2022]

Religious stand in solidarity with those arrested during repression of protests in Cuba, https://www.catholicnewsagency.com/news/252158/religious-stand-in-solidarity-with-those-arrested-during-repression-of-protests-in-cuba [dostęp 20.09.2022]

Sytuacja chrześcijan na Kubie, https://www.opendoors.pl/przesladowania-chrzescijan/swiatowy-indeks-przesladowan/opisy-krajow-przesladowan/kuba [dostęp 12.09.2022]