Kategorie bazy wiedzy

Trudny los duchownego w Nigerii…

Trudny los duchownego w Nigerii…

Nigeria to państwo afrykańskie, które od lat zmaga się z rebelią zorganizowaną przez islamskich fundamentalistów, którzy stosują metody typowe dla organizacji terrorystycznych. Ich celem jest stworzenie kalifatu opartego na rygorystycznym prawie opartym na Koranie. W tym kontekście wszelkie przejawy religijnego odstępstwa są karane bardzo surowo. Chrześcijanie stali się celem wszelkich brutalnych działań. Co oczywiste, taktyka ta jest szczególnie widoczna, gdy analizuje się sytuację duchownych niemuzułmańskich.

Instytut badawczy SBM Intelligence przeanalizował liczne przypadki przemocy i dyskryminacji wobec duchownych wyznań chrześcijańskich. Wyniki nie są optymistyczne. Tylko w 2022 r. przeprowadzono ataki, których ofiarami było aż 145 religijnych liderów. Porwano 30 księży. Liczbę zabójstw szacuje się na minimum 6 księży – los wielu porwanych nie jest do dziś znany.

Jeden z ostatnich przykładów przemocy wobec duchownych wiąże się z historią pewnej wioski położonej w północno-zachodniej Nigerii, w stanie Kaduna. Z pewnym wyprzedzeniem do mieszkańców dotarła informacja, że ma zbliżać się grupa zamaskowanych bandytów. Ich celem miała być lokalna parafia, która jak co niedzielę organizowała uroczystości religijne. Mężczyźni, z danej społeczności, ukryli kobiety i dzieci oraz dążyli do tego, aby ksiądz również się schronił. Gdy ten odmówił, postanowili zostać, wziąć udział we Mszy i w ten sposób przeciwstawić się nadciągającej groźbie. Postawa taka miała zniechęcić napastników.

Zgodnie z opublikowanym raportem, liczne ataki na chrześcijańskie społeczności najbardziej dotykać mają katolickich duchownych, którzy ze względu na charakterystyczny strój, są najbardziej rozpoznawalni. Mają oni nie tylko podlegać codziennej presji, ale także być najczęściej porywanymi mieszkańcami Nigerii. Średni okup na jednego księdza ma wynosić 50 milionów naira, czyli w przybliżeniu 110 tysięcy dolarów amerykańskich.

Jeden z analityków SBM Intelligence zwraca uwagę na fakt, że dla nigeryjskich terrorystów wzięcie na cel chrześcijańskich duchownych ma swoje przełożenie na ich wartość. Księża są bardzo cenni dla lokalnych społeczności, które są w stanie dość szybko zgromadzić pieniądze na okup. Z tego względu, dla licznych ekstremistycznych organizacji, jest to sposób na szybki zarobek.

Rok 2023 r. to dla Nigeryjczyków ważny test demokracji i stabilności – rok wyborczy. Jednakże cała kampania przesiąknięta była pytaniami o bezpieczeństwo. Termin ten pojawiał się w każdej dyskusji i przy wszelkiej okazji. Obywatele coraz częściej wyrażają niepewność, co do przyszłości, perspektyw, jak i swego losu we własnym państwie.

Symbolem niestabilności, braku bezpieczeństwa oraz permanentnego zagrożenia jest organizacja terrorystyczna Boko Haram. Znana jest ona nie tylko z porwań dla okupu, czy krwawych zamachów terrorystycznych, ale przede wszystkim z masowych ataków na szkoły, po których porywano po kilkaset uczennic naraz, które następnie sprzedawano jako małżonki dla religijnych bojowników albo seksualne niewolnice.

Nie należy jednak zapominać o innych organizacjach, które również funkcjonują w Nigerii i szerzą przemoc. Wystarczy wspomnieć o Prowincji Afryki Zachodniej Państwa Islamskiego ISWAP, która przynależy do globalnej sieci terrorystycznej ISIS, dążącej do rozbudowy islamskich kalifatów w różnych częściach świata. Rząd centralny w Nigerii nie kontroluje obecnie całego terytorium państwa.

Poza tym, w Nigerii ze względu na niemoc rządu centralnego rozwinęły się liczne organizacje przestępcze, które wykorzystując sprawdzone techniki terrorystyczne rozszerzają swoje wpływy. Jeśli do tego dodamy liczne animozje między pasterzami rolnikami, co ma przełożenie na podziały etniczno-religijne, otrzymamy obraz państwa nigeryjskiego ogarniętego licznymi dysfunkcjami, co grozi upadkiem struktur wewnętrznych.

Zgodnie z danymi przytoczonymi przez czasopismo The Cable, podmioty niepaństwowe w Nigerii były odpowiedzialne za śmierć 4 545 osób w 2022 r. Mowa jest tylko o zweryfikowanych atakach, których życie kosztowało niewinne osoby znane z imienia i nazwiska. Kolejne 4 611 zostało porwanych w tym samym, analizowanym okresie.

Najbardziej tragiczny incydent miał miejsce 5 czerwca 2022 r., kiedy to w ataku na katolicki kościół w wiosce położonej w stanie Osun, północno-zachodnia część państwa nigeryjskiego, śmierć poniosło ponad 40 osób, a aż 130 odniosło różnego rodzaju obrażenia.

Zaledwie tydzień wcześniej, na jednej z autostrad, porwano zwierzchnika Kościoła Metodystów, którym jest Samuel Kanu-Uche oraz dwóch innych duchownych. Po zapłaceniu ponad 100 milionów nigeryjskich naira, zostali wszyscy wypuszczeni.

W okresie przed wyborami prezydenckimi nasiliły się ataki tak na biura wyborcze, jak i posterunki policji. Fundamentaliści islamscy, jak i organizacje przestępcze, w swoich działaniach są coraz odważniejsi. Coraz więcej policjantów pada ofiarą brutalnych ataków.

Jednakże zdaniem analityków nigeryjskiej sytuacji, musi budzić niepokój fakt, że coraz częściej ataki na chrześcijańskich duchownych mają charakter ukierunkowany i dobrze zorganizowany. Zaczyna to wyglądać jak zmasowana akcja mająca na celu wyparcie chrześcijańskich źródeł kulturowych z całej Nigerii.

Większość udokumentowanych przypadków miała miejsce na północy kraju, gdzie Boko Haram i inne organizacje są najaktywniejsze. Działania skierowane przeciwko duchownym to element większej operacji, która ma znamiona antychrześcijańskich prześladowań. Coraz częściej atakowane są chrześcijańskie wioski, gdzie po splądrowaniu i pacyfikacji, budynki są podpalane, a żywi mieszkańcy porywani wraz z duchowym liderem grupy.

Co ważne, chrześcijańscy duchowni to nie jedyne cele ataków fundamentalistów islamskich. Również muzułmańscy liderzy religijni stają się ofiarami, choć na mniejszą skalę. Jak podaje czasopismo The Punch, w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 4 lipca 2022 r. 53 wyznawców islamu oraz duchownych zostało zamordowanych, a około 130 porwanych.

Dnia 8 lutego 2023 r. w Rugan Ardo napastnicy zastrzelili głównego Imama, a kolejne 14 osób uprowadzono. Trudno jednak teraz rozróżnić, czy za poszczególnymi napaściami stają terroryści, czy tylko bandyci, którzy liczą na szybki zysk w postaci wypłaconego okupu.

Jednakże takie incydenty sprzyjają powstawaniu dziwnych teorii. Część zainteresowanych osób zaczęła podkreślać ofiary tylko z jednej strony religijnego podziału, ignorując innych, co ma posłużyć do podkreślania tez o międzyreligijnych waśniach i podziale na ofiary i sprawcy wg kryterium wyznaniowego.

Dysfunkcjonalizm państwa nigeryjskiego jest już tak daleko posunięty, że każdorazowo należy brać pod uwagę całość problematyki. Na podziały religijne, nakładają się etniczne, społeczne, zawodowe oraz wiele innych. Niemoc struktur państwowych sprzyjała przez lata powstawaniu nowym patologiom. W konsekwencji władze nie radzą sobie z zapewnieniem bezpieczeństwa własnym obywatelom – w szczególności chrześcijanom. Ofiarami są zatem niewinni cywile, których los powinien interesować wszystkich.

O niemocy nigeryjskiego państwa niech świadczy fakt, że w stanie Kaduna znajduje się najwięcej baz wojskowych, szkół kadetów, centrów militarnych dla artylerii i lotnictwa etc., a jednocześnie to tam zamordowano najwięcej duchownych chrześcijańskich. W 2021 r. doszło do potężnego ataku bojowników na Nigeryjską Akademię Obrony.

Katoliccy księża są najczęściej porywanymi mieszkańcami w stanie Kaduna. Średnio w niewoli przebywają około 4 lat. Niektórzy byli porywani więcej niż raz. Nie może zatem dziwić, że niechętnie dzielą się swoimi doświadczeniami, gdyż boją się, że przez to staną się celami kolejnych ataków.

Nigeria potrzebuje odbudowy swoich wewnętrznych struktur. Bez tego nie poradzi sobie z kolejnymi wyzwaniami. Kraj ten, pomimo bogatych złóż naturalnych, cierpi na spiralę przemocy, która wykorzystuje podziały religijne. Bez odbudowy, wsparcia międzynarodowego i potępienia wszelkich aktów przemocy na tle religijnym, cywile będą żyli w permanentnym strachu o zdrowie i życie.

dr Krystian Chołaszczyński

Źródła:

Ben Ezeamalu, Nigeria 2023: Clergymen bear the brunt as insecurity woes persist, 16 February 2023, https://www.theafricareport.com/284315/nigeria-clergymen-bear-the-brunt-as-insecurity-woes-persist/ [dostęp 27.02.2023]

Tofe Ayeni,  Nigeria: Latest abduction/killing points to growing target of Catholics, 20 July 2022, https://www.theafricareport.com/224844/nigeria-latest-abduction-killing-points-to-growing-target-of-catholics/ [dostęp 27.02.2023]

Ope Adetayo, Nigeria: The economics and trauma of banditry and kidnapping in the north, 21 April 2022, https://www.theafricareport.com/195612/nigeria-the-economics-and-trauma-of-banditry-and-kidnapping-in-the-north/ [dostęp 27.02.2023]