Kategorie bazy wiedzy

Wzrost napięć religijnych w Etiopii wiosną 2022 roku

W całej Etiopii w ostatnim okresie narasta napięcie między chrześcijanami i muzułmanami. Szczególnie jest to widoczne po rozpoczęciu operacji militarnej w listopadzie 2020 roku w Tigraj – najbardziej na północ położonej prowincji państwa etiopskiego – kiedy premier Etiopii Abiy Ahmed zarządził ofensywę wojskową przeciwko władzom tegoż regionu oskarżając je o działania separatystyczne i chęć oderwania prowincji od Etiopii. Dowodem na to miały być wybory, które partia rządząca w Tigraj (Tigrajski Front Wyzwolenia) zorganizowała we wrześniu 2020 roku wbrew woli rządu federalnego. Był to początek wzrostu napięć etnicznych i religijnych w najnowszej historii tego państwa.

Konflikty polityczne i etniczne w krótkim okresie czasu doprowadziły do wzrostu napięć o podłożu religijnym. Dotyczyło to nie tylko wspomnianej prowincji Tigraj, lecz ogarnęły one położone na południu i południowym wschodzie regiony Somali i Oromii. W 2021 roku pojawiły się też informacje o wznowieniu aktywności Frontu Wyzwolenia Oromo (OLF) i wysłaniu armii etiopskiej oraz sojuszniczych sił erytrejskich do walki z nimi, co z kolei doprowadziło do eskalacji przemocy w tym regionie przeciwko chrześcijanom. W kwietniu 2022 roku doszło do gwałtownych starć w mieście Gonder w regionie Amhara. Większość ludności tej prowincji należy do Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego (81,5%), muzułmanie stanowią 18% mieszkańców. W samym mieście mieszkają społeczności wielu wyznań i grup etnicznych. Ze względu na pozostałości pałaców cesarskich z XVII wieku – główny kompleks Fasil Ghebbi został w 1979 roku wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO – oraz zabytkowych kościołów. Gonder było jednym z ważniejszych celów turystycznych w Etiopii (obok Lalibeli) oraz siedzibą seminarium duchownego, kształcącego kapłanów ortodoksyjnego kościoła etiopskiego.

Starcia międzyreligijne, o których po raz pierwszy doniesiono 26 kwietnia 2022 roku, rozpoczęły się prawdopodobnie od sporu o ziemię między chrześcijanami a muzułmanami, aby eskalować podczas pogrzebu islamskiego uczonego. Według Regionalnego Biura ds. Pokoju i Bezpieczeństwa regionu Amhara liczbę ofiar określono na 14, podczas gdy Wysoka Rada ds. Islamskich Amhary stwierdziła, że ​​zginęło 20 osób. Dwa meczety zostały spalone, ucierpiały również dwa kościoły chrześcijańskie [1] . Po wprowadzeniu stanu wyjątkowego sytuacja w mieście uległa uspokojeniu. Jednak wiadomości napływające z Gonder szybko rozprzestrzeniły się po całym kraju, doprowadzając do starć z siłami bezpieczeństwa oraz do aktów przemocy między wyznawcami chrześcijaństwa i islamu w wielu innych regionach Etiopii oraz w stolicy kraju Addis Abebie. Starcia w tym ostatnim mieście miały bardzo gwałtowny przebieg. Dziesiątki tysięcy wyznawców muzułmańskich zgromadziły się w Addis Abebie na modlitwach kończących miesiąc postu – ramadan. Po rozpoczęciu modlitw, młodzi muzułmanie starli się z policją, a później doszło również do wandalizmu budynków użyteczności publicznej, w tym Narodowego Muzeum Pamięci Męczenników Czerwonego Terroru. Doszło również do ataków i rabunków restauracji oraz sklepów dokonanych przez młodych ludzi uzbrojonych w kamienie, metalowe pręty i drewniane pałki. Zamieszanie na końcu ramadanu było o tyle niezwykłe, ponieważ muzułmanie tradycyjnie gromadzą się w pokojowy sposób na placu Meskel i na pobliskim stadionie na Eid al-Fitr. Policja potwierdziła aresztowanie kilkudziesięciu uczestników tychże ataków.

Od tego czasu donoszono o dalszych aktach przemocy w innych miejscach w Etiopii, w tym w strefie Silt’e w Regionie Narodów, Narodowości i Ludów Południa Narodów Południa, gdzie według doniesień mediów miało zostać zamordowanych trzech chrześcijan, a pięć kościołów zostało spalonych. Kolejne akty przemocy miały miejsce 28 kwietnia 2022 roku w mieście Debark w regionie Amhara i Dire Dawa w północno-wschodnim regionie Afar. Łącznie w starciach między muzułmanami i prawosławnymi chrześcijanami zostało zabitych co najmniej 30 osób. Rannych zostało około stu osób, a policja aresztowała i zatrzymała co najmniej 578 osób w co najmniej czterech miastach w związku z brutalnymi starciami [2] . Przewodniczący Rady Najwyższej ds. Islamu Etiopii Pierwszy Mufti Hadżi Omar Idris wezwał wszystkich Etiopczyków do jedności i potępienia przemocy religijnej. „Miłość, jedność i łagodność oraz szacunek dla siebie nawzajem były cennymi wartościami Etiopczyków od kilku pokoleń” – powiedział według agencji prasowej ENA w Etiopii [3] .

Etiopia ma długą historię pokojowego współistnienia muzułmanów i chrześcijan, chociaż zdarzały się również okresy starć i wybuchy przemocy międzywyznaniowej. Jednak obecna sytuacja jest przede wszystkim spowodowana machinacjami politycznymi. Problem niedawnych starć w Gondar, a także w Silt’e, jest związany z upolitycznieniem i podsycaniem niektórych mniejszości etnicznych czy też religijnych, przez ludzi związanych z partiami politycznymi i grupami powstańczymi, takimi jak OLA [Armia Wyzwolenia Oromo] i prawdopodobnie także z Tigrajskim Ludowym Frontem Wyzwolenia (TLFW). Wszystko to prowadzi do zaognienia sytuacji. Istnieją potężne jednostki i grupy o żywotnych interesach, które wykorzystują bardzo wrażliwą przestrzeń religijną dla swoich celów politycznych. Zamiast być narzędziem spójności społecznej, religia staje się teraz bronią polityczną.

dr Jan Wiśniewski

PRZYPISY

  1. DELIVERED BY Michele Bachelet, UN High Commissioner for Human Rights Inter-religious clashes in Ethiopia (07 May 2022), https://reliefweb-int.translate.goog/report/ethiopia/inter-religious-clashes-ethiopia-07-may-2022?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=op,sc [dostęp: 20.06.2022]. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 1
  2. Etiopia: ONZ potępia ataki przemocy na tle religijnym, https://misyjne.pl/misja/etiopia-onz-potepia-ataki-przemocy-na-tle-religijnym/ [dostęp: 20.06.2022]. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 2
  3. K. Hairsine, Interfaith tensions simmer in Ethiopia,  https://www.dw.com/en/interfaith-tensions-simmer-in-ethiopia/a-61712061 [dostęp: 22.06.2022]. Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 3