Kategorie bazy wiedzy

Wzrost prześladowań chrześcijan w Etiopii cz. II

Obecna sytuacja religijna w Etiopii

W ostatnich latach coraz więcej chrześcijan było prześladowanych lub zabijanych. Wielu zostało wysiedlonych ze swoich domów i musiało opuścić ziemie, które od wieków należały do poszczególnych rodzin. Można zaobserwować, że podczas pandemii chrześcijanie byli dyskryminowani przy rozdzielaniu pomocy rządowej. Wielu z nich odmówiono pomocy. Również na sytuację chrześcijan wpływ mają narastające konflikty między władzami lokalnymi, a lokalnymi mniejszościami etnicznymi. W ciągu ostatnich kilku lat doszło do licznych podpaleń kościołów i gospodarstw należących do różnych wyznań chrześcijańskich. Tylko w ciągu pierwszego półtora roku od objęcia władzy przez premiera Abiy Ahmeda Alego w 2018 roku zaatakowano ponad 30 kościołów, ponad połowa z nich została doszczętnie spalona, a 45 chrześcijan – w tym duchownych – zostało zabitych. Dnia 23 października 2019 roku 86 osób, w większości należących do Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, zginęło w wyniku konfliktu między rządem a Jawarem Mohammedem – samozwańczym działaczem politycznym. Do czasu rządów Abiy Ahmeda Alego pojawiały się zarzuty, że ze strony członków Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego przedstawiciele innych wyznań chrześcijańskich byli prześladowani lub dyskryminowani, jednak od 2018/2019 można mówić o coraz częstszych przypadkach atakowania chrześcijan bez względu na wyznanie. W 2020 roku w czasie świąt Objawienia Pańskiego doszło do zastraszania i blokady dróg, co uniemożliwiało wiernym dotarcie do wyznaczonych miejsc kultu i celebracji. W niektórych przypadkach władze lokalne aktywnie uczestniczyły w atakach i aresztowaniach tych, którzy padli ofiarą okrutnej przemocy i zastraszania. Rząd centralny nie potępił tej przemocy wobec Kościoła i wydaje się, że nie jest w stanie lub nie chce skutecznie interweniować w wielu dotkniętych nią obszarach. Budzi to poważne obawy, że Etiopski Kościół Ortodoksyjny od wieków stanowiący jednoczącą siłę, staje się pierwszym celem i ogniskiem agresji. Niektórzy regionalni działacze polityczni, usiłując podżegać do przemocy wobec Kościoła i kierować swoim programem, otwarcie twierdzą, że Kościół jest najeźdźcą, który zabrał ziemię mieszkańcom [1] . Jest to powrót do retoryki, która stosowana była w okresie rządów komunistycznych w Etiopii w latach 1974-1991.

W 2020 doszło do konfliktu w Tigraj – najbardziej na północ położonej prowincji państwa etiopskiego. Rządzący w prowincji od 1991 roku Tigrajski Ludowy Front Wyzwolenia (TLFW), stanowił najważniejszą część rządzącej w Etiopii do końca 2019 roku koalicji, wszedł w konflikt z rządem centralnym w Addis Abebie. To spowodowało, że zaczął tracić na znaczeniu politycznym. Tigrajscy urzędnicy skarżyli się na marginalizowanie oraz niesłuszne oskarżenia o korupcję, a lokalne władze informowały o pomijaniu prowincji przy podziale funduszy centralnych. Oskarżyli premiera o rządzenie za pomocą czystek politycznych. Oliwy do ognia dolał sam premier Abiy Ahmed Ali, który nazwał okres rządów koalicji rządowej z lat 1991-2018 w skład której wchodził TLFW „27-leciem ciemności”. Doprowadziło to do działań secesyjnych prowincji, na które ostro odpowiedział rząd. W listopadzie 2020 roku doszło do interwencji wojskowej, w wyniku której 9 listopada źródła wojskowe poinformowały o „setkach zabitych”. Przedstawiciele wojskowi poinformowali o ponad 500 ofiarach po stronie sił Tigraju. 9 listopada pracownicy Amnesty International informowali o możliwej masakrze, która miała dokonać się w miejscowości Mai-Kadra. Zasztyletowanych miało zostać „dziesiątki, a może setki” osób, będących sezonowymi robotnikami, niebiorący czynnego udziału w konflikcie [2] . Dwa dni później Amharowie zamordowali dwudziestu Tigrajczyków w miejscowości Humera. W tym czasie strona rządowa informowała już o 550 zabitych po stronie Tigraj. Obszar prowincji jest do mementu pisania artykułu zamknięty dla dziennikarzy, ale mimo to pojawiło się wiele doniesień o masakrach, z których nieliczne zostały udokumentowane przez Amnesty International. Już po oficjalnym zakończeniu walk miała mieć miejsce masakra dokonana przez siły rządowe na wiernych zgromadzonych w kościele w Aksum. Z wydarzeniem wiąże się krążące w internecie nagranie wideo przedstawiające identyfikację zwłok. W masakrze miało zostać zamordowanych 750 wiernych Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego. Dokonano jej przed kościołem Matki Bożej z Syjonu w Aksum. Ludzie, którzy ukryli się przed napastnikami w świątyni, zostali wyprowadzeni na zewnątrz i rozstrzelani. Jeśli informacje potwierdziłyby się, mielibyśmy do czynienia ze zbrodnią wojenną na znaczną skalę [3] . [4]

Bardzo trudna sytuacja panuje na wschodzie i południu kraju, gdzie większość stanowią wyznawcy islamu. Wschodnia Etiopia ma jedną z największych populacji somalijskich na świecie, a chrześcijanie są tam prześladowani zarówno przez swoje społeczności, jak i rodziny. W ostatnim czasie obszar ten – w zdecydowanej większości bardzo biedny, nawet jak na standardy afrykańskie – staje się miejscem działań różnych organizacji islamskich, które pod płaszczem działań charytatywnych głoszą hasła radykalnej islamizacji. Organizacje te pochodzące z m.in. z krajów Zatoki Perskiej, poprzez propozycje wsparcia edukacyjnego i finansowego, a także poprzez budowanie meczetów, budują wzorce wcześniej nieznane w tym regionie. Kardynał Berhaneyesus Souraphiel z Addis Abeby obrazowo to przedstawił: „Muzułmanie obiecują ludziom lepsze życie. Sponsorują całą rodzinę, zapewniają samochód i wsparcie na zakup sklepu, o ile zostaniesz muzułmaninem” [5] . Także działalność na terenie Somalii ekstremistycznych organizacji islamistycznych takich jak Al.-Shabaab, budzi coraz większe zaniepokojenie. Na południu kraju – na obszarach, na których jest większe zróżnicowanie religijne – częściej dochodzi do większych aktów agresji. Dnia 9 lutego 2019 roku w mieście miasto Alaba Kulito na południu Etiopii doszło do ataku na chrześcijan. Według kanadyjskiej misji The Voice of the Martyrs, co najmniej 13 kościołów wraz z innym mieniem kościelnym zostało spalonych. Niektóre uległy całkowitemu zniszczeniu. Do ataku doszło wskutek rozpuszczenia fałszywych pogłosek o spaleniu w okolicy meczetów [6] . W sierpniu 2020 roku doszło do wybuchu przemocy we wsi Senbete Sinkile, w której większość stanowią muzułmanie. Zniszczono kościół i domy miejscowych chrześcijan. Mimo warunków powodziowych część ludzi musiała uciekać, szukając schronienia w chrześcijańskim mieście Awassa. Działo się to na kanwie wystąpień antyrządowych [7] . W 2020 roku można było zaobserwować jeszcze większe nasilenie ataków o podłożu religijnym w tej części państwa. Doszło do kilkuset mniejszych lub większych ataków, w których w ciągu dwóch miesięcy (czerwiec-lipiec) zginęło prawie 500 chrześcijan. Coraz częściej ich sprawcami są członkowie Qeerroo (czyli „kawalerowie”), męskiego ruchu młodzieżowego Oromo, którzy atakują poszczególne domostwa chrześcijan, dokonując rabunków, morderstw i podpaleń [8] . Niestety – podobne ataki powtarzają się i są coraz bardziej masowe.

Podsumowanie

Etiopia nadal zmaga się z kryzysem w dziedzinie społecznej, politycznej i gospodarczej. Siedemdziesiąt procent populacji stanowią osoby poniżej 30 roku życia. Konflikty z sąsiednimi krajami (Erytreą i Somalią) w dużej mierze paraliżują wysiłki zmierzające do ożywienia i modernizacji kraju. Ponadto dużym problemem administracji jest korupcja i nepotyzm, w związku z czym znaczna część zasobów kraju znajduje się w rękach garstki ludzi. Do tego dochodzą kwestie pandemii COVID-19 i innych chorób takich jak HIV/AIDS czy malaria. Etiopia przeżywa również kryzys uchodźczy. Niestabilna sytuacja polityczna w sąsiednich państwach oraz trwające od lat konflikty, spowodowały, że Etiopia stała się jednym z największych ośrodków azylowych dla uchodźców na świecie. Na początku 2020 roku w kraju przebywało ponad 700 tys. uchodźców, głównie z Sudanu Południowego. Tigraj był jednym z regionów, który gościł większą liczbę uchodźców. Wybuch konfliktu w tej prowincji odwrócił diametralnie rolę: to obywatele Etiopii stali się uchodźcami. Według różnych szacunków 15-20 tys. mieszkańców Tigraj uciekło do Sudanu Południowego. Dodatkowo, wielu Etiopczyków opuściło swoje domy i przedostało się w głąb kraju, gdzie nie toczą się walki. Według rożnych szacunków migracje tego typu dotknęły około 200 tys. osób, a 2 mln potrzebuje pomocy humanitarnej. W. Wszystko to prowadzi do wzrostu różnego rodzaju ekstremizmów, w tym szczególnie islamskiego. Jeśli te akty agresji i terroru wobec kościołów i wiernych będą trwać nieprzerwanie i bez kar wobec sprawców, chrześcijaństwo może zostać zredukowane do stanu podobnego do większości państw regionu. Na liście Światowego Indeksu Prześladowań, opublikowanego przez Open Doors w 2020 roku, Etiopia znajduje się na 39 miejscu (wzrost w stosunku do poprzednich lat) wśród 50 krajów, w którym prześladuje się wyznawców chrześcijaństwa.

Zdając sobie sprawę z celowego i systematycznego ataku na etiopskich chrześcijan, papież Franciszek zaoferował modlitwy za chrześcijan w tym kraju w listopadzie 2019 roku.

dr Jan Wiśniewski

Bibliografia

1.      A. Bartnicki, J. Mantel-Niećko, Historia Etiopii, Wrocław-Warszawa-Kraków 1987.
2.      Africa Watch, Evil Days: 30 years of War and Famine in Ethiopia, New York: September 1991.
3.      Human Rights Watch (HRW), December 1994. Ethiopia: Reckoning Under the Law. New York: Human Rights Watch.
4.      Human Rights Watch (HRW), 1999. World Report 1999: Ethiopia [Internet] www.hrw.org
5.      Immigration and Refugee Board Documentation Centre (IRBDC), Ottawa. April 1990. Ethiopia: Country Profile.
6.      Mayfield, Julie, „The Prosecution of War Crimes and Respect for Human Rights: Ethiopia’s Balancing Act,” Emory International Law Review (Vol. 9, No. 2, Fall 1995) – as reported on Westlaw.
7.      Rapoport, Louis, „Mengistu Haile Mariam: The Worst of Africa’s Butchers,” The Jerusalem Post (23 May 1991) – as reported on Lexis-Nexis.
8.      Ethiopia: Background Information on the Mengistu Regime during the Red Terror, 28 December 1999, https://www.refworld.org/docid/3ae6a6b414.html [dostęp 14.06.2021].
9.      M. Staniul, Jak „Czarny Stalin” zdetronizował Boga…, (25.11.2009)  https://wiadomosci.wp.pl/jak-czarny-stalin-zdetronizowal-boga-6108653204432001a [dostęp 12.06.2021].
10.  L. Kipfer, Thriving under Persecution: Meserete Kristos Church Leadership during the Ethiopian Revolution (1974-1991), (July 2017), https://www.goshen.edu/content/uploads/sites/75/2017/09/4Kipferfinal06042017.pdf [dostęp 14.06.2021].
11.  Profil: Mengistu Haile Mariam, BBC News, http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/6171927.stm  [dostęp 10.05.2021].
12.  Haile Mariam Mengistu, https://www.encyclopedia.com/people/history/african-history-biographies/mengistu-haile-mariam [dostęp 30.05.2021].
13.  Etiopia. Amnesty International donosi o setkach zmasakrowanych cywilów w Tigraju, 13 listopada 2020, https://wiadomosci.wp.pl/etiopia-amnesty-international-donosi-o-setkach-zmasakrowanych-cywilow-w-tigraju-6575092180503520a [dostęp 12.06.2021].
14.  L. Burkle, Christians in the Crossfire in Ethiopia, 5 kwietnia 2021,  https://www.persecution.org/2021/04/05/christians-crossfire-ethiopia/ [dostęp 15.06.2021].
15.  ETIOPIA: Chrześcijanie celem ataków podczas antyrządowych zamieszek, 11 września 2020, https://www.gpch.pl/wiecej-wiadomosci-z-etiopii/1948-etiopia-chrzescijanie-celem-atakow-podczas-antyrzadowych-zamieszek [dostęp 11.06.2021].
16.  Ł. Sośniak SJ, Ponad 750 chrześcijan rozstrzelanych przed kościołem w Etiopii  https://www.vaticannews.va/pl/swiat/news/2021-01/ponad-750-chrzescijan-rozstrzelanych-przed-kosciolem-w-etiopii.html [dostęp 30.05.2021].
17.  500 Christians Killed in Ethiopia since June, Report States, 09/08/2020 https://www.persecution.org/2020/09/08/500-christians-killed-ethiopia-since-june-report-states/ [dostęp 12.06.2021]
18.  The trials of Ethiopian Catholics, 1 lipec 2017, https://catholicherald.co.uk/the-trials-of-ethiopian-catholics/ [dostęp 30.05.2021].
19.  Ethiopian Christians Endure Persecution, „Alemayehu Desta” February 25, 2020 https://translate.google.com/translate?hl=pl&sl=en&u=https://providencemag.com/2020/02/ethiopian-christians-endure-persecution/&prev=search&pto=aue [dostęp 20.06.2021].
20.  Open Doors, https://www.opendoors.pl/przesladowania-chrzescijan/swiatowy-indeks-przesladowan/opisy-krajow-przesladowan/etiopia [dostęp 30.05.2021].
21.  Historia prześladowań, https://copch.pl/przesladowania-chrzescijan/etiopia [dostęp 30.05.2021].
22.  Chrześcijanie w Etiopii nigdzie się nie „wpakowali”. Komuniści – owszem! 25 stycznia 2021, https://opoka.news/chrzescijanie-w-etiopii-nigdzie-sie-nie-wpakowali-komunisci-owszem [dostęp 30.05.2021].

PRZYPISY

  1. https://providencemag.com/2020/02/ethiopian-christians-endure-persecution/ [dostęp 20.06.2021] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 1
  2. Etiopia. Amnesty International donosi o setkach zmasakrowanych cywilów w Tigraju, 13 listopada 2020, https://wiadomosci.wp.pl/etiopia-amnesty-international-donosi-o-setkach-zmasakrowanych-cywilow-w-tigraju-6575092180503520a [dostęp 12.06.2021]
    Ł. Sośniak SJ, Ponad 750 chrześcijan rozstrzelanych przed kościołem w Etiopii  https://www.vaticannews.va/pl/swiat/news/2021-01/ponad-750-chrzescijan-rozstrzelanych-przed-kosciolem-w-etiopii.html [dostęp 30.05.2021] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 2

  3. https://www.persecution.org/2021/04/05/christians-crossfire-ethiopia/ [dostęp 14.06.2021] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 3
  4. The trials of Ethiopian Catholics, 1 lipec 2017, https://catholicherald.co.uk/the-trials-of-ethiopian-catholics/ [dostęp 30.05.2021] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 4
  5. ETIOPIA: Dwie osoby ranne w wyniku podpalenia kościołów, 5 marca 2019, https://www.gpch.pl/wiecej-wiadomosci-z-etiopii/1742-etiopia-dwie-osoby-ranne-w-wyniku-podpalenia-kosciolow [dostęp 15.06.2021] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 5
  6. ETIOPIA: Chrześcijanie celem ataków podczas antyrządowych zamieszek, 11 września 2020, https://www.gpch.pl/wiecej-wiadomosci-z-etiopii/1948-etiopia-chrzescijanie-celem-atakow-podczas-antyrzadowych-zamieszek [dostęp 11.06.2021] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 6
  7. 500 Christians Killed in Ethiopia since June, Report States, 09/08/2020 https://www.persecution.org/2020/09/08/500-christians-killed-ethiopia-since-june-report-states/ [dostęp 12.06.2021] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 7
  8. L. Burkle, Christians in the Crossfire in Ethiopia, 5 kwietnia 2021,  https://www.persecution.org/2021/04/05/christians-crossfire-ethiopia/ [dostęp 15.06.2021] Powrót do fragmentu, którego dotyczy przypis numer 8