Kategorie bazy wiedzy

Zbrodnia w wiosce Kainama (Demokratyczna Republika Konga)

Nie od dziś wiadomym jest, że sytuacja w Demokratycznej Republice Konga DRK jest bardzo trudna. Wieloaspektowość konfliktów wewnętrznych skutkuje powstaniem samonapędzającego się mechanizmu przemocy, gdzie podziały etniczne i religijne są poważnym i wykorzystywanym tłem dla toczącej się rywalizacji o wpływy i władzę. Niestety w takich sytuacjach cierpią jak zawsze niewinni cywile – najczęściej chrześcijanie.

Demokratyczna Republika Konga to drugie, co do wielkości i trzecie, pod względem liczby ludności, państwo na kontynencie afrykańskim. Kraj ten uzyskał niepodległość w 1960 r., zaś wcześniej był kolonią belgijską. Językiem urzędowym jest francuski, zaś liczbę ludności szacuje się na ponad 99 milionów (dane trudno weryfikowalne ze względu na niemożność przeprowadzenia od lat spisu powszechnego).

W państwie tym żyje ponad 200 wspólnot etnicznych i żadna z nich nie stanowi zdecydowanej większości wśród obywateli. Do najliczniejszych uznaje się ludy Luba oraz Kongo/Bakongo – każde szacuje się na 15% mieszkańców analizowanego państwa. Ponad 95% mieszkańców to chrześcijanie, z czego zdecydowana większość to katolicy.

Pomimo faktu, że kraj jest w większości chrześcijański, różne zwalczające się formacje militarne niejednokrotnie atakują lokalne społeczności po to, aby wzbudzić strach. Czynione jest to w celu osłabienia rządu centralnego i wywołania chaosu.

Niejednokrotnie liderzy poszczególnych wyznań apelowali o rozsądek i wspólną modlitwę o pokój oraz stabilność. Niestety wciąż podziały etniczne i religijne nakładają się na istniejący konflikt, a media masowe, co rusz informują o kolejnych napaściach na poszczególne grupy oraz parafie.

Ostatnie tragiczne wieści przyszły ze wsi Kainama, która położona jest w prowincji Kiwu Północne. Ponad 20 kongijskich chrześcijan zostało zamordowanych, zaś nieznana ich liczba porwana i wywieziona w nieznanym kierunku. Do zdarzenia doszło 4 października 2022 r., ale ze względu na niedostępność samego obszaru, potwierdzone oraz zweryfikowane informacje docierają z dużym opóźnieniem.

Przyjmuje się, że za napaścią stała organizacja o nazwie: „Allied Democratic Forces ADF”. W tłumaczeniu nazwa brzmi: Sojusz Sił Demokratycznych ADF. Jest to rebeliancka organizacja muzułmańska, która prowadzi powstanie na zachodzie Ugandy przeciwko władzy centralnej. W 1986 r., w wyniku zamachu stanu, władzę w Ugandzie objął Yoweri Kaguta Museveni, który nosi tytuł prezydenta kraju. To właśnie przeciwko jego rządom rebelię rozpoczął Sojusz Sił Demokratycznych, który ma swoje bazy w ogarniętym chaosem wewnętrznym wschodzie Demokratycznej Republiki Konga.

Niestabilność w tej części kontynentu sprzyjała powstaniu licznych organizacji, które nierzadko sięgały po terror. Tym właśnie stał się Sojusz Sił Demokratycznych – nazwa bardzo myląca. W imię walki z ugandyjskim reżimem Museveni’ego, do ugrupowania przystępowali nie tylko islamscy fundamentaliści z całego regionu, ale także poszukiwani za zbrodnie wojenne weterani II wojny kongijskiej, czy byli członkowie Interahamwe, którzy współorganizowali ludobójstwo Tutsi w Rwandzie.

W kontekście napaści na wioskę Kainama, wypowiedział się sam anglikański biskup diecezji w Beni, który stwierdził, że doszło do: „niszczycielskiego wydarzenia, które dalej odbiera nadzieję, a o którą modliła się cała Demokratyczna Republika Konga”.

Sam akt przemocy był niezwykle brutalny. Co najmniej dwudziestu osobom ceremonialnie ścięto głowy. Forma z jaką to uczyniono nie daje złudzeń, że mieliśmy do czynienia z terrorem o podłożu religijnym. Niejednokrotnie islamscy fundamentaliści właśnie w ten sposób traktowali chrześcijan, którzy dla religijnych ekstremistów są naturalnym celem. W konsekwencji, to właśnie wobec wyznawców wiary chrześcijańskiej stosowane są najbrutalniejsze metody tortur oraz kaźni.

Wśród zamordowanych był ewangelista (protestancki działacz religijny głoszący Ewangelię), Sobu Mundeke z Anglikańskiego Kościoła Kongijskiego. Jego historia jest szczególna. Udał się on tego dnia do wioski Kainama w poszukiwaniu pożywienia dla siebie i swojej rodziny. Niedawno został on zmuszony do opuszczenia swoich rodzinnych stron i przeniósł się do diecezji Beni. Jego wewnętrzna migracja spowodowana była coraz większym chaosem w kraju i koniecznością szukania spokojniejszego miejsca do życia.

Pierwsze doniesienie o zbrodni miało miejsce już 5 października 2022 r. Archidiakon diecezji Kainama podał wtedy: „Z bólem informuję, że straciliśmy 20 chrześcijan z obozu Banande-Kainama, a jednym z nich jest nasz ewangelista, Sobu Mundeke. Ich ciała leżą wszędzie, a domy zostały spalone przez rebeliantów ADF. Sobu przybył w zeszłym tygodniu z Beni w poszukiwaniu jedzenia dla swojej rodziny; nie zdawał sobie zapewne sprawy, że przybył po swoją śmierć. Potwierdziliśmy również, że zaginęły inne osoby i wiadomym jest nam, że zostały one porwane przez muzułmańskich bojowników”.

Jak podaje portal Persecution.org, Sobu Mundeke wraz z rodziną zostali przesiedleni pod koniec maja 2022 r. Wtedy to ADF dokonał napaści na wioskę Vido, gdzie zamordowano 16 osób. Dziesięć domów uległo całkowitemu spaleniu. Sobu Mundeke uciekł z trzynastoma członkami swojej rodziny i był pod opieką lokalnej wspólnoty anglikańskiej.

ADF, po serii klęsk w latach 2005-2007 zmienił sposób działania. Z jednej strony, Sojusz szuka nowych rekrutów. W tym celu chętnie stosuje znane hasła fundamentalistów islamskich. Świadkowie, którzy przeżyli masakrę w wiosce Kainama podkreślali, że podczas aktów przemocy miano krzyczeć, iż wszyscy kafirowie, czyli niewierni/bałwochwalcy, muszą umrzeć. Koncepcja budowania w państwie kongijskim muzułmańskiego kalifatu, wpisuje się w strategię globalnego terroryzmu pod auspicjami Państwa Islamskiego czy Al-Kaidy. Jest to jednocześnie propagandowy schemat działania, który sprzyja pozyskiwaniu nowych członków.

Z drugiej strony, pod hasłem budowy muzułmańskiego Konga dąży się do narzucenia islamu wszystkim innowiercom. W tym celu permanentnie atakuje się chrześcijan w całym wschodnim Kongu. Nie tylko zabija się wyznawców innych religii niż islam, ale także niszczy sklepy, domostwa, budynki użyteczności publicznej, które mogą chrześcijanom służyć.

W celu stworzenia muzułmańskiego Konga, ekstremiści spod znaku ADF są skłonni łamać wszelkie prawa i międzynarodowe standardy. W tym względzie, prawo do nieskrępowanego wyznawania własnej religii nie ma dla fundamentalistów żadnego znaczenia.

Jak podają przedstawiciele władz lokalnych, tylko w diecezji Beni – w miesiącu październiku 2022 r. – odnotowano ponad 50 potwierdzonych morderstw autorstwa Sojuszu Sił Demokratycznych ADF. Każdego dnia dochodzi do napaści, które wzbudzają tylko powszechny strach o życie i zdrowie, swoje i swojej rodziny. Poza tym, w wyniku ataków coraz więcej osób jest porywanych. Ich los w większości jest nieznany. Ci, którym udało się uciec podają, że musieli służyć rebeliantom w ich obozach rozsianych po okolicznych lasach.

Obecnie w diecezji Beni znane z aktów przemocy są wioski takie jak: Kainama, Ruwenzori Sector, Mambume, Mutuei, Mangazi, Mamove czy Oicha. W każdej z nich liczbę ofiar szacuje się na co najmniej kilkanaście. W potocznych rozmowach pojawiają się one często, jako symbol strachu i paniki.

Co oczywiste, wraz z każdym atakiem wzmaga się liczba wewnętrznych przesiedleńców. Do dużych miast napływa teraz duża ilość kobiet i dzieci. Ta sytuacja natomiast wzmaga kryzys humanitarny, gdyż każda z tych osób wymaga opieki i pomocy. Nie należy oczywiście zapominać o kwestiach aprowizacyjnych. O ile miasta są w ręku władz centralnych, o tyle sytuacja na drogach dojazdowych jest niejednoznaczna. Zaczyna brakować podstawowych produktów.

W tym miejscu zasadne wydaje się pytanie, często stawiane przez ofiary, a odnoszące się do niemocy władz centralnych w poradzeniu sobie z kolejną rebelią. Opinia publiczna, jak i eksperci, są świadomi zagrożenia ze strony chaosu we wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga. Jednocześnie, pomimo ostrzeżeń, nie daje się zaobserwować poważnego podejścia armii do kwestii braku bezpieczeństwa cywili w Kongu.

Należałoby zatem zastanowić się, czy to kwestia strukturalnej niemocy w radzeniu sobie z bieżącymi zagrożeniami, czy też uznanie, że los chrześcijan nie jest warty wysłania dodatkowych sił w region, który znany jest z licznych napaści na tle religijnym.

Dochodzi do sytuacji, jak we wrześniu 2022 r., kiedy to zamordowano 216 chrześcijan, a bojownicy ADF, nie nękani przez służby bezpieczeństwa, chodzi „od wsi do wsi” i szukali „niewiernych”, czyli celów.

Prezydent Demokratycznej Republiki Konga, którym jest Félix Tshisekedi, już w 2020 r. ogłosił dwie prowincje mianem „oblężonych twierdz”. Od tamtej chwili niewiele się zmieniło, zaś kolejne wioski pustoszeją na skutek terroru ADF, albo ucieczki mieszkańców będącej wynikiem wszechobecnej paniki i strachu.

Demokratyczna Republika Konga to kolejny przykład państwa, gdzie tylko pomoc międzynarodowa, jak i presja światowej opinii publicznej, może skłonić do podjęcia konkretniejszych działań w celu ochrony zdrowia i życia wszystkich religijnych wspólnot.

W innym przypadku, wizja globalnego kalifatu, masowe „wędrówki ludów” i „kulturowe ludobójstwo” wielowiekowych wspólnot może ziścić się na naszych oczach.

dr Krystian Chołaszczyński

Źródła:

National / Regional Profiles, Included Nations/Regions: Congo, Democratic Republic of the [x], Middle Africa [x], The World [x], https://www.thearda.com/world-religion/national-profiles?u=57c [dostęp 17.11.2022]

Democratic Republic of the Congo, Key demographic indicators, https://data.unicef.org/country/cod/ [dostęp 17.11.2022]

DEMOCRATIC REPUBLIC OF CONGO: Twenty Christians Killed in Attack on Kainama, 12.10.2022, https://vom.com.au/democratic-republic-of-congo-twenty-christians-killed-in-attack-on-kainama/ [dostęp 17.11.2022]

Democratic Republic Of Congo: Twenty Christians Killed in Attack on Kainama, 12.10.2022, https://waggaslifefm.com/democratic-republic-of-congo-twenty-christians-killed-in-attack-on-kainama/ [dostęp 17.11.2022]

Kainama Terror Attack Leaves Twenty Dead, including and Anglican Evangelist, 10.10.2022, https://www.persecution.org/2022/10/10/kainama-terror-attack-leaves-twenty-dead-including-an-anglican-evangelist/ [dostęp 17.11.2022]

Eric Irambona, DRC (Beni) : a new ADF rebel incursion kills ten people in the Banande-Kainama groupment, 6.10.2022, https://www.sosmediasburundi.org/en/2022/10/06/drc-beni-a-new-adf-rebel-incursion-kills-ten-people-in-the-banande-kainama-groupment/ [dostęp 17.11.2022]